Specustawa: wstrzymanie biegu terminów sądowych i procesowych

Specustawa: wstrzymanie biegu terminów sądowych i procesowych

Czytaj: < 1 min

stan aktualny na dzień 23.04.2020 r., godz. 23:30 

Jednym z istotniejszych uregulowań wprowadzonych przepisami tzw. ustawy antykryzysowej
z dn. 2.03.2020 r., a konkretnie przepisami ustawy zmieniającej, która weszła w życie 31.03.2020 r., jest wstrzymanie biegu terminów sądowych i procesowych.

Przepisy te objęły również terminy postępowania karnego, a nadto przepisy prawa karnego materialnego dotyczące przedawnienia.

Zgodnie z art. 15zzs ust. 1 pkt. 3-5 ustawy antykryzysowej, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu Covid-19:

bieg terminów procesowych i sądowych w postępowaniach karnych, postępowaniach karnych skarbowych i postępowaniach w sprawach o wykroczenia, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów nie dotyczy jedynie terminów w tzw. sprawach pilnych (np. sprawach w przedmiocie wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania).

W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu Covid-19 nie biegnie również przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia (art. 15zzr ust. 6 ustawy antykryzysowej).

Rozwiązanie to może budzić pewne wątpliwości. Należy bowiem zauważyć, że na podstawie przepisów ustawy antykryzysowej mogą toczyć się procesy w sprawach, które prezes właściwego sądu uzna za pilne (np. stwierdzając, że wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości). Również w takich sprawach bieg przedawnienia karalności będzie wstrzymany, pomimo że postępowanie będzie prowadzone.

Tymczasem, jak należy uznać, ratio legis wstrzymania biegu przedawnienia związane jest z niemożnością prowadzenia postępowania karnego, co w takim przypadku nie będzie miało miejsca. 

Jacek Błachut SPCG

dr Jacek Błachut

adwokat
Counsel

Specustawa: wstrzymanie biegu terminów sądowych i procesowych

Prawo karne gospodarcze w ustawach dotyczących COVID-19

Czytaj: 4 min

stan aktualny na dzień 03.04.2020 r., godz. 11:20 

W dniu 31 marca 2020 r. zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw dwie ustawy w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej, a mianowicie ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 („Ustawa COVID I”) oraz ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa COVID II”).

Obie te ustawy zmieniły przepisy ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Ustawa COVID”).

Rzeczą oczywistą jest, że największą uwagę przyciągnęły przepisy Ustawy COVID II, mające na celu szeroko rozumianą pomoc dla przedsiębiorców i rynku pracy, jednak zauważyć należy, że ww. ustawy zawierają również przepisy karne. Szczególnie interesujące są tu przepisy odnoszące się do wyłączenia potencjalnej odpowiedzialności za przestępstwa z art. 296 Kodeksu karnego („kk”).

Ustawą COVID I wprowadzono do Ustawy COVID art. 10c, zgodnie z którym nie popełnia przestępstwa określonego w art. 231 kk lub art. 296 kk (a także deliktu dyscyplinarnego ani czynu, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych), 

kto w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nabywając towary lub usługi niezbędne dla zwalczania tej choroby zakaźnej, narusza obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy, jeżeli działa w interesie społecznym, zaś bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów lub usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.

Wskazany w ww. przepisie art. 231 kk dotyczy przestępstwa nadużycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariusza publicznego. Z kolei art. 296 kk statuuje przestępstwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej (ewentualnie sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia takiej szkody) osobie fizycznej, prawnej albo jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez osobę obowiązaną do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą takiego podmiotu, przez nadużycie udzielonych jej uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na niej obowiązku.

Zawarte w art. 10c Ustawy COVID stwierdzenie: „nie popełnia przestępstwa” oznacza, że choćby zachowanie danej osoby spełniało, co do zasady, warunki odpowiedzialności karnej przedstawione w art. 231 lub 296 kk, to postępowanie w takiej sprawie nie będzie prowadzone, a już wszczęte zostanie umorzone. Konieczne jest jednak, by dane zachowanie miało miejsce  w okolicznościach, o których mowa w art. 10c Ustawy COVID, a więc:

  • w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz gdy
  • sprawca nabywa towary lub usługi niezbędne dla zwalczania choroby zakaźnej COVID-19 i naruszając obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy, a nadto
  • sprawca działa w interesie społecznym i
  • gdy bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów lub usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.

Brzmienie tego przepisu może budzić istotne wątpliwości interpretacyjne. Pojawiają się bowiem pytania, jakie towary lub usługi spełniają warunek niezbędnych dla zwalczania choroby zakaźnej, czy są to tylko usługi i sprzęt medyczny, czy też np. jednorazowe rękawiczki, które należy ubrać przed wejściem do sklepu spożywczego, wg jakiego klucza dokonywać takiej klasyfikacji, czy pod pojęciem naruszenia obowiązków służbowych należy rozumieć również nadużycie/przekroczenie uprawnień w rozumieniu odpowiednio art. 296 i 231 kk.  Kwestie te będą zapewne rozstrzygane przez sądy dopiero w konkretnych stanach faktycznych.

Dodatkowych wątpliwości dostarcza fakt, że Ustawą COVID II wprowadzono do Ustawy COVID również art. 15w. Przepis ten ma bardzo podobne brzmienie, co wskazany wcześniej art. 10c, gdyż zgodnie z nim, nie popełnia przestępstwa określonego w art. 231 kk lub art. 296 kk (a także deliktu dyscyplinarnego ani czynu, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych),

kto w okresie stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nabywając towary lub usługi niezbędne dla zwalczania tej epidemii narusza obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy, jeżeli działa w interesie społecznym, zaś bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów lub usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.

Różnice polegają na tym, iż na gruncie art. 15w Ustawy COVID, nie będzie przestępstwa, gdy przypadek ma miejsce w okresie stanu epidemii ogłoszonej z powodu COVID-19, ale już nie, gdy ma miejsce w okresie ogłoszonego z tej przyczyny stanu zagrożenia epidemicznego (który został wskazany w art. 10c). Nadto w art. 10c mowa jest o towarach lub usługach niezbędnych dla zwalczania choroby zakaźnej (COVID-19), gdy w art. 15w wymagana jest niezbędność dla zwalczania epidemii. Powodować to będzie problemy interpretacyjne w sytuacji oceniania zdarzeń z okresu stanu zagrożenia epidemicznego, a także prowadzić do rozważań, czy można zwalczać chorobę zakaźną, nie zwalczając epidemii i na odwrót.

Do Ustawy COVID wprowadzony został ponadto art. 15t, zgodnie z którym, nie popełnia przestępstwa z art. 296 § 1-4 kk,

kto nie ustala lub nie dochodzi od strony umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1 Ustawy [COVID], należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19, o których mowa w art. 15r ust. 1, lub zmienia umowę w sprawie zamówienia publicznego zgodnie z art. 15r ust. 4.

Należy stwierdzić, że nowe uregulowania będą musiały być przedmiotem szczególnie uważnej analizy praktyków i teoretyków prawa karnego w czasie ich stosowania, szczególnie w zakresie art. 10c i art. 15w Ustawy COVID.

Pamiętać również należy, że odpowiedzialność karna będzie nadal możliwa, w przypadku innych przestępstw, niż wskazane w tych przepisach (np. będzie mógł odpowiadać karnie sprawca oszustwa przy nabywaniu towarów lub usług niezbędnych dla zwalczania COVID-19 lub epidemii, choćby działał w interesie społecznym).

Jacek Błachut SPCG

dr Jacek Błachut

adwokat
Counsel

Pin It on Pinterest