Przełomowa uchwała NSA – nowa szansa na wznowienie postępowań podatkowych
Czytaj: 2 minNaczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę 13 października 2025 r. (sygn. akt II FPS 3/25), która kończy wieloletni spór interpretacyjny dotyczący jednej z najczęściej stosowanych przesłanek wznowienia postępowania podatkowego. Sąd przesądził, że na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej wznowienie postępowania może nastąpić również wtedy, gdy podatnik wiedział o istnieniu określonych dowodów lub okoliczności w toku pierwotnego postępowania, ale ich nie powołał – pod warunkiem, że były one nieznane organowi podatkowemu. Innymi słowy, decydujące znaczenie ma brak wiedzy po stronie organu, a nie podatnika.
To rozstrzygnięcie ma znaczenie fundamentalne. Przez lata w orzecznictwie NSA funkcjonowały równolegle dwie sprzeczne linie interpretacyjne: restrykcyjna – wykluczająca wznowienie, jeżeli podatnik miał świadomość nowych dowodów oraz liberalna -skupiająca się wyłącznie na nieświadomości organu. Teraz spór został jednoznacznie rozstrzygnięty. Sąd potwierdził, że literalne brzmienie art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej odnosi się wyłącznie do organu, a brak odniesienia do świadomości strony nie może być uzupełniany przez wykładnię sądową.
NSA w motywach ustnych wskazał, że takie rozumienie przepisu wynika nie tylko z wykładni językowej, ale również z zasad ogólnych postępowania podatkowego – w szczególności z zasady prawdy materialnej oraz zasady zaufania obywatela do państwa. Decyzje podatkowe powinny odzwierciedlać rzeczywisty stan faktyczny, a procedury podatkowe nie mogą być interpretowane w sposób prowadzący do nierównego traktowania podatników w podobnych sytuacjach.
Uchwała ma charakter wiążący dla składów orzekających i w praktyce przesądza, że w wielu sprawach zakończonych ostatecznymi decyzjami otwiera się dziś realna możliwość ponownego rozpatrzenia sprawy w trybie wznowienia. Wnioski, które dotychczas były często oddalane z powołaniem na „wiedzę podatnika”, będą teraz oceniane według nowych reguł – bardziej przyjaznych dla podatników. To oznacza szansę na odzyskanie nadpłat, zmianę niekorzystnych rozstrzygnięć i skuteczniejsze korzystanie z instytucji wznowienia postępowania.
Choć nie można wykluczyć, że organy podatkowe będą próbowały zawężać zakres stosowania uchwały, jej znaczenie praktyczne jest ogromne. To jeden z tych momentów, w których orzecznictwo realnie wzmacnia pozycję podatnika w sporze z fiskusem. Dla wielu firm i osób fizycznych to sygnał, że warto ponownie przeanalizować zakończone postępowania i ocenić, czy nie pojawia się nowa, wcześniej niedostępna ścieżka działania.
Pełny tekst uchwały dostępny jest pod linkiem: tiny.pl/56c8dvzr
Napisz do nas:
Maksymilian Olejniczak
adwokat
Senior Associate
