Tarcza 2.0 uchwalona, Tarcza 1.0 wdrażana – instrumenty wsparcia dla przedsiębiorców

Tarcza 2.0 uchwalona, Tarcza 1.0 wdrażana – instrumenty wsparcia dla przedsiębiorców

Czytaj: 9 min

współpraca: mec. Adam Kostrzewa, Partner

stan aktualny na 17.04.2020 r., godz. 11:05 

Ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju stworzyła ogólne ramy prawne dla wdrożenia programów finansowania przedsiębiorców. Rząd opracował dwa takie programy: „Tarcza Finansowa PFR dla Małych i Średnich Firm” oraz „Tarcza Finansowa PFR dla Dużych Firm”. Do uruchomienia programów konieczna jest zgoda Komisji Europejskiej, jednak Polski Fundusz Rozwoju udostępnił już najważniejsze informacje dotyczące formy i warunków udzielenia finansowania na ich podstawie. Ponadto Sejm uchwalił właśnie ustawę o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która pozwala na udzielanie wsparcia przez Agencję Rozwoju Przemysłu.

 1. INSTRUMENTY WSPARCIA W USTAWIE ANTYKRYZYSOWEJ 2.0.

W nowo uchwalonej ustawie o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 przewidziano wsparcie realizowane przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A.Ustawa określa ramy wsparcia niezbędnego dla utrzymania i kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, zagrożonej na skutek ekonomicznych następstw zakazów oraz ograniczeń wprowadzonych w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz rozprzestrzeniania się choroby wywołanej tym wirusem, aczkolwiek należy przyznać, iż przepisy mają nader ogólny charakter i wszelkich dalszych szczegółowych rozwiązań trzeba poszukiwać już we wskazanej powyżej Agencji.

Wsparcie może być przyznane m.in. w formie pożyczek, gwarancji lub poręczenia oraz leasingu lub innych instrumentów związanych z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej, na warunkach rynkowych, a także w formie innych zwrotnych finansowych instrumentów dłużnych.

Wsparcie będzie udzielane przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. lub jej spółkę zależną, na podstawie umowy, określającej cel tego wsparcia. Nie będzie ono mogło zostać przeznaczone na regulowanie zobowiązań wobec wspólników, akcjonariuszy, członków rodziny oraz osób bliskich beneficjentów.

Aktualnie na swojej stronie internetowej Agencja Rozwoju Przemysłu oferuje leasing operacyjny i pożyczki obrotowe na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym lub na wypłatę wynagrodzeń. Są one adresowane do małych i średnich przedsiębiorców. Więcej szczegółowych na temat warunków finansowania można znaleźć tutaj.

Wkrótce mają zostać opublikowane wzory wniosków o przyznanie pomocy w tej formie.

2. INSTRUMENTY WSPARCIA OFEROWANE PRZEZ POLSKI FUNDUSZ ROZWOJU

Poza wsparciem wynikającym z uchwalonej ustawy antykryzysowej 2.0 są już przygotowywane instrumenty wsparcia z drugiej agencji rządowej tj. Polskiego Funduszu Rozwoju. Wsparcie dla małych i średnich firm przez PFR w łącznej kwocie 75 mld zł ma mieć postać subwencji kompensujących szkody wynikające z epidemii Covid-19. Natomiast wsparcie dla dużych firm w łącznej kwocie 25 mld zł będzie realizowane w zróżnicowanych formach: odpłatnego, zwrotnego finansowania płynnościowego, finansowania preferencyjnego obejmującego częściowe umorzenie wsparcia, a także finansowania inwestycyjnego z wykorzystaniem instrumentów kapitałowych.

Tarcza Finansowa PFR dla Małych i Średnich Firm

Program jest adresowany do mikro, małych i średnich przedsiębiorców, tj. zatrudniających do 249 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR.

Warunki otrzymania finansowania

Beneficjentami programu mogą być przedsiębiorcy spełniający następujące warunki:

  • odnotowali spadek obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) o co najmniej 25% w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku, w związku zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek Covid-19;
  • nie zostało wobec nich otwarte postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne na podstawie ustawy Prawo upadłościowe oraz postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie ustawy Prawo restrukturyzacyjne;
  • prowadzili działalność na dzień 31 grudnia 2019 r.;
  • na dzień 31 grudnia 2019 r. lub na dzień udzielenia finansowania nie zalegali z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, przy czym rozłożenie na raty lub jej odroczenie nie jest uznawane za zaległość;
  • nie prowadzą działalności w zakresie produkcji i handlu bronią oraz amunicją, produktów lub usług, które mogą skutkować ograniczaniem bądź naruszaniem wolności indywidualnych lub/oraz praw człowieka, a także obszarów wątpliwych z powodów etyczno-moralnych, np. przeprowadzania eksperymentów na zwierzętach, hazardu i powiązanych aktywności, produkcji i dystrybucji wyrobów tytoniowych i podobnego typu używek, produkcji i dystrybucji środków odurzających;

Sformułowany został jeszcze jeden, w wielu przypadkach kluczowy warunek. Zgodnie z informacją zamieszczoną na stronie internetowej Polskiego Funduszu Rozwoju, beneficjentem programu będzie mógł zostać „Beneficjent rzeczywisty, w rozumieniu (…) ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, korzystający z wsparcia finansowego w ramach programu, posiadający rezydencję podatkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i rozliczający podatki za ostatnie 2 lata obrotowe (jeżeli dotyczy) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Sposób sformułowania tego warunku pozostawia wątpliwość, czy z finansowania będą wyłączone podmioty, których beneficjenci rzeczywiści nie są polskimi rezydentami podatkowymi, czy tylko takie, które same nie mają statusu rezydenta. Przyjęcie pierwszej z tych możliwych interpretacji uniemożliwiałoby otrzymanie dofinansowania wielu podmiotom z kapitałem zagranicznym. Jak wynika z informacji medialnych, taka była intencja rządu. Nie wiadomo jednak, czy Komisja Europejska wyrazi zgodę na wdrożenie programu zawierającego takiego ograniczenie.

Odejście od kryterium rezydencji podatkowej beneficjenta rzeczywistego podmiotu wnioskującego o otrzymanie finansowanie ma być możliwe w dwóch przypadkach:

  • w sytuacji zobowiązania beneficjenta programu do przeniesienia rezydencji podatkowej na terytorium Polski w terminie do 9 miesięcy od dnia udzielenia finansowania w ramach programu lub
  • w przypadku przedsiębiorstw zagranicznych – jeżeli beneficjent finansowania podejmie się dodatkowych zobowiązań, np. inwestycyjnych, na podstawie indywidualnej zgody PFR.

Sposób składania wniosków zostanie określony przez Polski Fundusz Rozwoju we współpracy z Ministrem właściwym do spraw gospodarki oraz Ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Jak podaje PFR, Tarcza Finansowa dla Małych i Średnich Firm będzie obsługiwana za pośrednictwem systemów bankowości elektronicznej wybranych banków, których lista ma zostać opublikowana niebawem.

Formy finansowania

Finansowanie w ramach programu będzie mogło zostać udzielone w formie subwencji finansowej udzielonej na podstawie umowy z PFR. Procedura przyznania finansowania ma być uproszczona i zautomatyzowana; w szczególności nie będzie badana zdolność kredytowa wnioskodawcy. Proces wnioskowania ma się odbywać w drodze elektronicznej i na podstawie oświadczeń wnioskodawców.

Najistotniejsze warunki dofinansowania będą następujące:

  • środki powinny być przeznaczone na pokrycie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, z wyłączeniem przeznaczenia środków na nabycie (przejęcie) w sposób bezpośredni lub pośredni innego przedsiębiorcy;
  • subwencja będzie mogła zostać przeznaczona na przedterminową spłatę kredytów do maksymalnej wysokości 25% wartości subwencji;
  • środki nie będą mogły być przeznaczone na płatności do właściciela, do osób lub podmiotów powiązanych z właścicielem przedsiębiorstwa;
  • subwencja będzie podlegała zwrotowi na warunkach określonych w programie i umowie;
  • zwrot środków zostanie zabezpieczony.

Istotnym wyzwaniem może być udowodnienie prawidłowego przeznaczenia środków. Być może warunki programu, które powinny zostać opublikowane po ich zaakceptowaniu przez Komisję Europejską, będą zawierać szersze wyjaśnienia w tym zakresie.

Kwota wsparcia i warunki zwrotu subwencji dla mikroprzedsiębiorców

Maksymalna kwota subwencji finansowej dla mikrofirm będzie obliczana jako iloczyn liczby zatrudnionych oraz kwoty bazowej subwencji, która z kolei ma być uzależniona od wielkości spadku przychodów. Maksymalna wysokość subwencji dla mikroprzedsiębiorcy wyniesie 324.000 zł.

Kwota subwencji będzie podlegać zwrotowi, jednak kwota zwrotu będzie uzależniona od tego, czy beneficjent będzie prowadził działalność przez okres 12 miesięcy od otrzymania dofinansowania oraz czy i w jakim zakresie utrzyma on zatrudnienie. Zwrotowi będzie podlegać nie mniej niż 25% kwoty subwencji, przy czym w przypadku prowadzenia działalności i utrzymania zatrudnienia przez cały wymagany okres, pozostała kwota subwencji nie będzie podlegać zwrotowi. Umowa będzie mogła wskazywać dodatkowe warunki nieegzekwowania zwrotu.

Zwrot będzie realizowany w 24 równych miesięcznych ratach, rozpoczynając od 13 miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej.

Szczegółowe warunki zwrotu zostaną określone przez Polski Fundusz Rozwoju.

Kwota wsparcia i warunki zwrotu subwencji dla małych i średnich przedsiębiorców

Wielkość wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw będzie określana procentowo w relacji do poziomu przychodów w 2019 r. oraz ich spadku w związku z chorobą Covid-19 względem wartości za rok obrotowy 2019. Wartości subwencji finansowej mogą przyjąć 4%, 6% lub 8% wartości przychodów przy odpowiednio ich spadku o minimum 25%, 50% i 75%. Kwota subwencji nie będzie mogła przekroczyć 3.500.000 zł.

Kwota subwencji będzie podlegać zwrotowi, przy czym wysokość zwrotu będzie uzależniona od tego, czy beneficjent będzie prowadził działalność przez okres 12 miesięcy od otrzymania dofinansowania, czy i w jakim zakresie utrzyma on zatrudnienie oraz w jakiej wysokości poniesie stratę gotówkową na sprzedaży w okresie 12 miesięcy licząc od pierwszego miesiąca, w którym przedsiębiorca odnotował stratę po 1 lutego 2020 r. lub od miesiąca w którym udzielona została subwencja. Zwrotowi będzie podlegać nie mniej niż 25% kwoty subwencji. Jak wynika z wyjaśnień PFR, w przypadku prowadzenia działalności i utrzymania zatrudnienia przez cały wymagany okres oraz poniesienia straty przekraczającej 25% wartości subwencji, pozostała kwota subwencji nie będzie podlegać zwrotowi. Jednak wyjaśnienia te mogą budzić pewne wątpliwości, a to z uwagi na niejasne sformułowanie warunku poniesienia straty gotówkowej – jego dosłowna treść wskazuje na to, że nawet w przypadku straty przekraczającej 25% wartości subwencji, beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu między 25 a 50% procent kwoty subwencji. Umowa będzie mogła wskazywać dodatkowe warunki nieegzekwowania zwrotu.

Podobnie jak w przypadku dofinansowania dla mikroprzedsiębiorców, zwrot będzie realizowany w 24 równych miesięcznych ratach, rozpoczynając od 13 miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej.

Tarcza Finansowa PFR dla Dużych Firm

Program jest adresowany do podmiotów, których zatrudnienie wynosi co najmniej 250 pracowników (całkowite zatrudnienie w grupie kapitałowej) oraz obrót przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa przekracza 43.000.000 EUR w ujęciu skonsolidowanym. Ponadto z programu będą mogły skorzystać małe i średnie przedsiębiorstwa, które zatrudniają od 10 do 249 pracowników, a ich roczny obrót nie przekracza 50.000.000 EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43.000.000 EUR w ujęciu skonsolidowanym, o ile nie są beneficjentem programu Tarcza Finansowa dla MŚP w sytuacji, kiedy luka finansowania MŚP zgodnie z projekcjami finansowymi przekracza 3.500.000 mln zł oraz finansowanie dotyczy Programu Sektorowego w związku z Covid-19.

Warunki otrzymania finansowania

Beneficjentami programu mogą być przedsiębiorcy spełniający następujące warunki:

  • odnotowują spadek obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) o co najmniej 25% w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r. w porównaniu do poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek Covid-19.
  • utracili zdolność produkcji lub świadczenia usług albo odbioru produktów lub usług przez zamawiających w związku z brakiem dostępności komponentów lub zasobów w związku z Covid-19;
  • nie otrzymują płatności z tytułu sprzedaży na skutek Covid-19 w kwocie przekraczającej 25% należności;
  • z powodu zakłóceń w funkcjonowaniu rynku finansowego nie mają dostępu do rynku kapitałowego lub limitów kredytowych w związku z nowymi kontraktami;
  • są uczestnikami Programów Sektorowych.

Nie jest jasne czy spełnione powinny być wszystkie powyższe warunki. Konstrukcja informacji PFR w tym zakresie wskazywałaby na to, że taki właśnie jest warunek przyznania dofinansowania. Jednak mając na uwadze cel programu, wydaje się, że wystarczające będzie spełnienie przynajmniej jednego z nich. Wymóg spełnienia wszystkich poważnie ograniczałby zakres podmiotów uprawnionych do otrzymania dofinansowania.

Niezależnie od powyższego, dalsze warunki przyznania dofinansowania są następujące:

  • wobec wnioskodawcy nie zostało otwarte postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne na podstawie ustawy Prawo upadłościowe oraz postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie ustawy Prawo restrukturyzacyjne;
  • przedsiębiorca prowadził działalność na dzień 31 grudnia 2019 r.;
  • na dzień 31 grudnia 2019 r. lub na dzień udzielenia finansowania przedsiębiorca nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne, przy czym rozłożenie na raty lub jej odroczenie nie jest uznawane za zaległość;
  • przedsiębiorca nie prowadzi działalności w zakresie produkcji i handlu bronią oraz amunicją, produktów lub usług, które mogą skutkować ograniczaniem bądź naruszaniem wolności indywidualnych lub/oraz praw człowieka, a także obszarów wątpliwych z powodów etyczno-moralnych, np. przeprowadzania eksperymentów na zwierzętach, hazardu i powiązanych aktywności, produkcji i dystrybucji wyrobów tytoniowych i podobnego typu używek, produkcji i dystrybucji środków odurzających.

Ponadto podobnie jak w przypadku Tarczy Finansowej PFR dla Małych i Średnich Firm, wymogiem jest, aby beneficjent rzeczywisty wnioskodawcy posiadał rezydencję podatkową na terytorium Polski i rozliczał podatki za ostatnie 2 lata obrotowe na terytorium Polski. Na analogicznych zasadach jak w przypadku Tarczy Finansowej PFR dla Małych i Średnich Firm, możliwe jest również odstąpienie od tego wymogu.

Wnioski o finansowanie mają być składane bezpośrednio do Polskiego Funduszu Rozwoju lub za pośrednictwem formularza aplikacyjnego na stronie internetowej PFR. Aktualnie jest tam już dostępna wstępna deklaracja uczestnictwa w programie pomocowym. PFR zastrzega, że wypełnienie deklaracji nie stanowi formalnego i wiążącego wniosku o uczestnictwo w programie i nie rodzi po stronie PFR żadnych zobowiązań. Jednak z drugiej strony PFR wskazuje, że „może na dalszym etapie poprosić Państwa o złożenie dodatkowych oświadczeń oraz dostarczenie dodatkowych informacji”, co wskazywałoby na to, że deklaracja może stanowić punkt wyjścia do przystąpienia do dalszych etapów procedury przyznania finansowania.

Formy finansowania

Finansowanie będzie mogło zostać udzielone w następujących formach:

a/ Finansowanie płynnościowe

Finansowanie w tej formie będzie mogło nastąpić w drodze pożyczki, skupu należności lub wierzytelności, obligacji oraz gwarancji. Maksymalny okres finansowania płynnościowego wynosić może 2 lata z opcją przedłużenia o rok. Finansowanie udzielane będzie w oparciu o rynkowy koszt odsetek od kredytów dla przedsiębiorstw, zróżnicowany pod względem terminów zapadalności.

Finansowanie płynnościowe będzie udzielane maksymalnie do kwoty 1.000.000.000 zł. Udzielone finansowanie płynnościowe może być przeznaczone na regulowanie bieżących płatności przez przedsiębiorstwo, w tym wynagrodzeń, zakupu towarów i materiałów lub innych kosztów operacyjnych służących wytworzeniu produktu lub usługi, zobowiązań publiczno-prawnych oraz innych celów związanych z finansowaniem bieżącej działalności, ustalonych w umowie z PFR. Natomiast niedopuszczalne będzie przeznaczenie otrzymanych środków na dokonywanie płatności do właścicieli lub podmiotów powiązanych, o ile rozliczenia nie są dokonywane w toku normalnej działalności i jest to dozwolone umową zawartą z PFR, na nabycie udziałów lub akcji w celu ich umorzenia, na fuzje i przejęcia oraz refinansowanie lub przedterminową spłatę obecnego zadłużenia finansowego beneficjenta.

Spłata zadłużenia nastąpi na warunkach uzgodnionych z PFR; Fundusz będzie miał prawo konwersji wierzytelności na kapitał beneficjenta.

b/ Finansowanie preferencyjne

Finansowanie preferencyjne udzielane będzie w formie pożyczki umarzalnej do wysokości 75% jej wartości. Warunkiem udzielenia finansowania w tej formie jest:

  • odnotowanie przez wnioskodawcę gotówkowej straty na sprzedaży w co najmniej jednym miesiącu przypadającym po 29 lutego 2020 r. lub
  • wzrost prognozowanego poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa na skutek choroby Covid-19 do poziomu, który zagraża jego stabilności finansowej, rozumianej jako zadłużenie netto (zobowiązania finansowe minus środki pieniężne i ich ekwiwalenty) w relacji do zysku EBITDA (zysk operacyjny plus amortyzacja), nie przekraczające poziomu 3,5x w ustabilizowanym roku po zakończeniu kryzysu według prognozy

oraz

  • przedstawienie przez przedsiębiorstwo planu restrukturyzacji i projekcji finansowych, uwiarygadniających uzyskanie rentowności finansowej po zakończeniu kryzysu w związku z chorobą Covid-19 oraz przejście pozytywnie procesu uproszczonego badania (tzw. due diligence) prowadzonego przez Polski Fundusz Rozwoju, przy czym może to być badanie potwierdzające (tzw. confirmatory due dilligence).

Maksymalny okres spłaty pożyczek preferencyjnych będzie wynosił 3 lata, z opcją ich przedłużenia o rok. Pożyczka może również podlegać umorzeniu do wysokości 75% jej wartości, w zależności od szeregu warunków, w tym dotyczących poniesionej straty gotówkowej na sprzedaży i utrzymania poziomu zatrudnienia.

Spłata zadłużenia nastąpi na warunkach uzgodnionych z PFR; Fundusz będzie miał prawo konwersji wierzytelności na kapitał beneficjenta.

c/ Finansowanie inwestycyjne

Finansowanie inwestycyjne będzie mogło być udzielane w postaci:

  • obejmowania przez Polski Fundusz Rozwoju instrumentów kapitałowych przedsiębiorstw na zasadach rynkowych:
  • emitentów na rynku regulowanym, z zastrzeżeniem, że udział PFR w kwocie finansowania nie przekracza 50%;
  • przedsiębiorstw na rynku prywatnym, z zastrzeżeniem, że udział PFR w kwocie finansowania nie przekracza 50%;
  • na zasadach innych niż powyżej, z zastrzeżeniem spełnienia Testu Prywatnego Inwestora
  • obejmowania przez Polski Fundusz Rozwoju instrumentów kapitałowych w ramach pomocy publicznej, z zastrzeżeniem, że maksymalna kwota finansowania Polskiego Funduszu Rozwoju nie przekracza straty finansowej przedsiębiorstwa w wyniku pandemii Covid-19.

Warunkiem udzielenia finansowania inwestycyjnego będzie przedstawienie przez wnioskodawcę:

  • wieloletniej strategii lub planu restrukturyzacji, uwiarygadniającej osiągnięcie rentowności finansowej;
  • projekcji finansowych oraz w przypadku finansowania w ramach pomocy publicznej – wyliczenia straty finansowej na skutek COVID-19.

Niezbędny będzie także pozytywny wynik procesu uproszczonego lub potwierdzającego badania (tzw. due diligence lub confirmatory due dilligence) przeprowadzonego przez Polski Fundusz Rozwoju lub w formie tzw. vendors due dilligence.

Programy sektorowe

W ramach Tarczy Kapitałowej dla Dużych Firm PFR może realizować także programy sektorowe w związku z Covid-19 o charakterze inwestycyjnym oraz na zasadach rynkowych. Realizacja programów sektorowych może być szczególności związana z następującymi obszarami:

  • cyfryzacja;
  • edukacja;
  • medycyna, biotechnologia i farmacja;
  • produkcja środków ochrony osobistej;
  • infrastruktura.

Szczegóły programów sektorowych będą uzgodnione pomiędzy PFR oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw finansów publicznych.

 

Grzegorz Keler SPCG

dr Grzegorz Keler

adwokat
Associate

Tarcza antykryzysowa uchwalona – analiza wątków podatkowych

Tarcza antykryzysowa uchwalona – analiza wątków podatkowych

Czytaj: 5 min

stan aktualny na dzień 01.04.2020 r., godz. 18:25 

Wczoraj Sejm odrzucił większość senackich poprawek do tarczy antykryzysowej i przyjął ostateczny tekst specustawy. W takiej formie Ustawa została późnym wieczorem podpisana przez Prezydenta i przed północą jej tekst opublikowany został w Dzienniku Ustaw.

Ustawa przewiduje szereg rozwiązań mających ułatwić podatnikom funkcjonowanie w trakcie stanu epidemii. Należą do nich z jednej strony różnego rodzaju ulgi podatkowe, z drugiej zaś przesunięcie szeregu terminów realizacji obowiązków wynikających z prawa podatkowego.

Znaczna część z nich pokrywa się z propozycjami legislacyjnymi, o których informowaliśmy na łamach naszego bloga:

https://spcgblog.pl/polecane/covid-19-propozycje-rozwiazan-w-zakresie-rozliczen-podatkowych/

https://spcgblog.pl/polecane/covid-19-planowane-rozwiazania-w-zakresie-rozliczen-podatkowych-w-ramach-tzw-pakietu-antykryzysowego/

Poniżej prezentujemy podsumowanie najistotniejszych rozwiązań przyjętych przez Sejm. Część spośród prezentowanych nowości legislacyjnych wynika również z rozporządzeń Ministra Finansów.

 

Deklaracja CIT-8, informacje ORD-U i IFT-2

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów, do 31 maja 2020 r. przesunięty został termin złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym, który rozpoczął się po dniu 31 grudnia 2018 r. i zakończył się przed dniem 1 kwietnia 2020 r. Analogicznie przesunięciu uległ termin wpłaty podatku należnego wykazanego w tym zeznaniu albo różnicy między podatkiem należnym a sumą należnych zaliczek.

Natomiast w przypadku podatników, którzy w roku objętym rozliczeniem osiągali wyłącznie wolne od podatku lub dla których przychody z działalności pożytku publicznego stanowiły co najmniej 80% łącznych uzyskanych przychodów, powyższe terminy zostały wydłużone do 31 lipca 2020 r.

Jest to istotna zmiana w stosunku do zapowiedzi rządu z ubiegłego tygodnia, kiedy to proponowano wydłużenie terminu na złożenie CIT-8 tylko dla organizacji pożytku publicznego.

Ponadto przesunięciu uległy również terminy złożenia informacji ORD-U oraz IFT-2. Będzie można złożyć je do piątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, za który są sporządzane. W przypadku ORD-U przedłużenie dotyczy terminu upływającego w okresie od dnia 31 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. Natomiast w przypadku informacji IFT-2 przedłużenie stosuje się do osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych będących przedsiębiorcami, których rok podatkowy zakończył się w okresie od dnia 31 grudnia 2019r. do dnia 31 stycznia 2020 r.

 

Roczne rozliczenie PIT

Termin na złożenie zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za 2019 r. oraz wpłacenie należnego podatku dochodowego od osób fizycznych nie został przedłużony. Jednak w przypadku, w którym podatnik dokona tego po upływie terminu, ale nie później niż do 31 maja 2020 r., będzie to uznane za równoznaczne ze złożeniem skutecznego czynnego żalu. Tym samym podatnik nie poniesie odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Jednak lakoniczna treść przepisu ustawy w tym zakresie budzi poważne wątpliwości. Przede wszystkim nie wynika z niego, czy w takim przypadku stosuje się przesłanki negatywne uwolnienia się od odpowiedzialności karnoskarbowej przy złożeniu czynnego żalu.

 

Zaliczki na podatek dochodowy

Płatnicy podatku PIT, którzy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19, będą mogli odprowadzić zaliczki na ten podatek od przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, pobrane w marcu i kwietniu 2020 r., do 1 czerwca 2020 r.

Przedłużeniu do 20 lipca 2020 r. uległ termin zapłaty zaliczek na podatek dochodowy od przychodów z nieruchomości komercyjnych za miesiące marzec-maj 2020 r. Jednak z tej preferencji będą mogli skorzystać jedynie podatnicy, którzy ponieśli w danym miesiącu negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19. Uzyskane przez podatnika w danym miesiącu przychody z działalności gospodarczej powinny być są niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku podatkowego.

Ponadto podatnicy korzystający z uproszczonych zaliczek w podatku dochodowym będą mogli zrezygnować z nich w trakcie 2020 r. i tym samym obliczać zaliczki miesięczne od bieżących dochodów.

 

Rozliczenie straty z 2020 r.

Przedsiębiorcy, którzy poniosą stratę podatkową w 2020 roku, będą mogli odliczyć ją wstecznie, tzn. już od dochodu osiągniętego w 2019 roku. Będzie to mogło zostać zrealizowane przez złożenie przez podatnika korekty zeznania podatkowego za 2019 rok. Z możliwości tej będą mogli skorzystać jedynie ci podatnicy, których przychody wygenerowane w 2020 roku będą co najmniej o połowę mniejsze od tych wygenerowanych w 2019 roku. Ponadto w ramach korekty rozliczenia podatkowego za 2019 rok, będzie mogła zostać rozliczona strata w wysokości nie większej niż 5 mln złotych. Nadwyżka ponad tę kwotę będzie mogła zostać rozliczona w kolejnych latach podatkowych.

 

Regulacje dotyczące złych długów

Zgodnie z zapowiedziami rządu, podatnicy, których przychody w kolejnych okresach rozliczeniowych będą niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku podatkowego, w 2020 r. nie będą zobowiązani do stosowania regulacji dotyczących tzw. złych długów w podatku dochodowym, polegających na uwzględnieniu niezapłaconych zobowiązań przy obliczaniu zaliczek na podatek.

 

Nowy JPK

Termin wdrożenia nowego JPK_V7 przez dużych przedsiębiorców został przeniesiony na dzień 1 lipca 2020 r. Analogicznie odłożony został termin wejścia w życie tzw. nowej matrycy stawek VAT (z pewnymi wyjątkami).

 

Podatek od nieruchomości

Rady gmin otrzymały możliwość wprowadzenia za część 2020 roku zwolnienia z podatku od nieruchomości gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, dla wskazanych grup przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Możliwe będzie także przedłużenie przez radę terminów płatności rat podatku od nieruchomości płatnych w kwietniu maju i czerwcu, aczkolwiek nie dłużej niż do 30 września 2020 r.

 

Ulgi w zapłacie zobowiązań podatkowych

Na podstawie już obowiązujących przepisów podatnicy mogą ubiegać się o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej (więcej na ten temat tutaj). Zgodnie z przyjętą przez Sejm ustawą, w takim przypadku dla wniosków złożonych w okresie obowiązywania stanu epidemii lub 30 dni następujących po jego odwołaniu, nie będzie naliczana opłata prolongacyjna.

 

Postępowania podatkowe 

W okresie stanu epidemii terminy procesowe w postępowaniach i kontrolach podatkowych oraz kontrolach celno-skarbowych nie będą biec, a rozpoczęte ulegną zawieszeniu.

Termin na wydanie przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacji indywidualnej w przypadku wniosków nierozpatrzonych do chwili wejścia w życie ustawy, a także złożonych po tym dniu aż do dnia odwołania stanu epidemii, będzie dłuższy o 3 miesiące. Ponadto Minister Finansów ma możliwość przedłużenia tego terminu o kolejne 3 miesiące.

Ponadto ustawodawca wprowadził nowy sposób doręczania pism w toku postępowania. Dopuszczalne będzie doręczanie wydruku pisma odzwierciedlającego treść pisma opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, jeżeli strona nie wnosiła o doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub nie wyraziła zgody na doręczanie pism w taki sposób.

 

Schematy podatkowe

Wszelkie terminy realizacji obowiązków związanych ze schematami podatkowymi nie będą biec, a rozpoczęte ulegną zawieszeniu w okresie od 31 marca do 30 czerwca 2020 r. Jednocześnie z ustawy nie wynika wprost, że będzie to dotyczyć również schematów podatkowych transgranicznych, w związku z czym kwestia ta budzi wątpliwości. Niezależnie od tego wydaje się, że w ich przypadku czasami przedłużeniu może ulec termin złożenia informacji MDR-3. Jeżeli bowiem upływał on wraz z terminem na złożenie zeznania CIT-8, a ten uległ wydłużeniu, to analogicznie informacja MDR-3 będzie mogła zostać złożona do 31 maja 2020 r. Jednak resort finansów oficjalnie nie potwierdził takiej interpretacji.

 

Czynny żal

Zmianie uległy nie tylko przepisy ustaw podatkowych, ale także Kodeksu karnego skarbowego. Ustawodawca zezwolił na składanie czynnego żalu w formie elektronicznej. Pismo takie utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym i wnosi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy. Wydaje się, że w zakresie pojęcia „środków komunikacji elektronicznej” mieści się również poczta elektroniczna, w związku z czym dopuszczalne jest również wysłanie czynnego żalu drogą mailową.

Grzegorz Keler SPCG

dr Grzegorz Keler

adwokat
Associate

Tarcza antykryzysowa UCHWALONA: dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP

Tarcza antykryzysowa UCHWALONA: dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP

Czytaj: 11 min

współpraca redakcyjna i nadzór merytoryczny: mec. Adam Kostrzewa, Partner

stan aktualny na 31.03.2020 r., godz. 22:20 

Sejm w dniu dzisiejszym odrzucił większość senackich poprawek do tarczy antykryzysowej i przyjął ostateczny tekst specustawy. W takiej formie została właśnie przed chwilą podpisana przez Prezydenta.

Warto wspomnieć, że odrzucone przez Sejm poprawki Senatu zakładały szereg korzystnych dla pracodawców rozwiązań i realnie zwiększały zakres pomocy. W zakresie dofinansowań do wynagrodzeń ze środków FGSP Senat proponował, aby wynosiło ono 75% dotychczasowego wynagrodzenia pracownika (do kwoty 75% przeciętnego wynagrodzenia). Druga istotna propozycja Senatu zakładała przyznanie pracodawcy możliwości samodzielnego wprowadzenia mechanizmów oszczędnościowych umożliwiających uzyskanie pomocy z FGŚP – w przypadku braku porozumienia się w tej sprawie ze stroną społeczną. Niestety propozycje te zostały odrzucone.

Poniżej przedstawiamy szczegóły omawianego rozwiązania pomocowego w ostatecznej wersji uchwalonej dziś przez Sejm i podpisanej przez Prezydenta.

I. KOMU BĘDZIE PRZYSŁUGIWAŁA POMOC?

Zgodnie z art. 15 ust 1 – pomoc przysługiwać będzie przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

W większości przypadków kwestia ta nie będzie budziła wątpliwości – gdyż jeden przedsiębiorca będzie jednoczesnie pracodawcą. Mogą zdarzyć się jednak takie przypadki, gdy w ramach jednego przedsiębiorcy będzie istniała większa liczba pracodawców wewnętrznych. (np. w przypadku oddziałów spółki z o.o.). W takim przypadku o pomoc wystąpi spółka (jako przedsiębiorca), a nie jej oddziały samodzielnie.  Spółka też zbiorczo zawnioskuje o pomoc dla swoich pracowników oraz pracowników jej oddziałów.  Kryteria obrotowe, oraz kryterium niezalegania z daninami publicznoprawnymi należy odnosić również do przedsiębiorcy (w tym przypadku Spółki), a nie jej jednostek organizacyjnych. W praktyce kwestie te trzeba będzie wyszczególnić we wniosku oraz dołączyć do niego również te porozumienia ze stroną społeczną – które zostaną zawarte przez pracodawców wewnętrznych. 

II. WARUNKI UZYSKANIA POMOCY (KRYTERIA)

A. Kryteria o których mowa w Ustawie o ochronie miejsc pracy:

  1. niezaleganie w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy do końca III kwartału 2019 r. z wyjątkiem gdy:
    • zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo
    • zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, o którym mowa w pkt 1, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełną spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy, wraz z kopią wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek;
  2. brak przesłanek do ogłoszenia upadłości.

B. Kryterium spadku obrotów w następstwie Covid-19 jako spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

  1. nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
  2. nie mniej niż 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust.1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku, gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Jak zatem należy rozumieć „obroty” na potrzeby tarczy antykryzysowej?

Określenie „spadek obrotów gospodarczych” w specustawie rozumiane jest jako zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w danym okresie. Brak jest jednak szczegółowego wyjaśnienia , w jaki sposób taki obrót należy ustalić i rozumieć. Naszym zdaniem pojęcie obrotu zastosowane w specustawie wydaje się bliskie analogicznemu pojęciu funkcjonującemu na gruncie ustawy Prawo przedsiębiorców. Uzależnia ona status przedsiębiorcy (jako mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy) od rocznego obrotu netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych. Zaś powszechnie przyjmuje się, że skalę finansową działalności przedsiębiorstwa określa się zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Dlatego naszym zdaniem „obrotem”, o którym mowa w specustawie jest przychód ze sprzedaży towarów i usług w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości. Należy jednak zaznaczyć, że niestety z uwagi na brak definicji legalnej pojęcia „obrotu” nie możemy zupełnie wykluczyć interpretacji odmiennej od powyższej.

III. DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ PRACOWNIKÓW OBJĘTYCH PRZESTOJEM EKONOMICZNYM + MOŻLIWOŚĆ OBNIŻENIA WYNAGRODZEŃ

Ustawa zakłada, że pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie maksymalnie o 50%. Obniżone wynagrodzenie nie będzie mogło być niższe niż minimalne, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy danego pracownika. (art. 15g ust. 6).

Przykład 1: jeśli obecne wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym (zatrudnionego na pełen etat), wynosi 3.000 zł brutto, pracodawca mógłby co do zasady obniżyć je maksymalnie o 50% – czyli do kwoty 1.500 zł brutto. Jednak takie obniżone wynagrodzenie byłoby niższe niż minimalne. Pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie z 3.000 zł brutto wyłącznie do 2.600 zł brutto.

Przykład 2: Gdyby pracownik objęty przestojem ekonomicznym (zatrudniony na pełen etat) zarabiał np. 6.000 zł brutto, pracodawca będzie mógł obniżyć jego wynagrodzenie maksymalnie o 50% czyli do kwoty 3.000 zł brutto. Obniżone wynagrodzenie nadal byłoby wyższe niż minimalne.

 

O jakie wynagrodzenie chodzi?

Przepis art. 15g ust 6 stanowi wyłącznie tyle, że: „pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%”. Nie precyzuje zaś, jak należy rozumieć samo pojęcie wynagrodzenia. Na gruncie prawa pracy może ono być zaś rozumiane szeroko lub wąsko. I w związku z tym powstają wątpliwości, czy mowa tu o wynagrodzeniu zasadniczym, czy też o wynagrodzeniu przeciętnym liczonym jak wynagrodzenie urlopowe. Kwestia ta nie jest jasna, a za obiema koncepcjami istnieją przekonywujące argumenty. Nie mniej dopóki nie doczeka się ona jakiegoś oficjalnego wyjasnienia, rozwiązaniem bezpieczniejszym dla pracodawców jest przyjęcie stanowiska, że chodzi tu o wynagrodzenie przeciętne liczone jak wynagrodzenie urlopowe. Przyjęcie pierwszej (wąskiej) koncepcji oznaczałoby możliwość obniżenia wynagrodzenia do 50% wynagrodzenia zasadniczego. Kwestia ta nie będzie miała oczywiście żadnego znaczenia, jeśli wynagrodzenia pracowników nie obejmują skladników zmiennych.

 

Co to znaczy objęcie pracownika przestojem ekonomicznym?

Warto zwrócić uwagę, że przesłanką obniżenia wynagrodzenia jest fakt objęcia pracownika „przestojem ekonomicznym”. Wbrew powszechnemu rozumieniu, przestój zatem ma dotyczyć pracownika lub pracowników, a nie pracodawcy jako całego zakładu pracy. W myśl art. 2 ust 1 Ustawy o ochronie miejsc pracy przestój ekonomiczny to sytuacja, gdy pracownik z przyczyn go niedotyczących nie świadczy pracy (mimo gotowości do jej wykonywania). W konsekwencji pracownik nie będzie objęty przestojem ekonomicznym, jeśli będzie faktycznie świadczył pracę, choćby w mniejszym niż dotychczas wymiarze czasu pracy.

 

Limity i ograniczenia dofinansowań

Ustawa wprowadza dwa ograniczenia w dofinansowaniu obniżonych wynagrodzeń:

  • Kwotowe – dofinansowanie nie będzie mogłoby być wyższe niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. dofinansowanie do kwoty 1.300 zł) z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Oznacza, to, że jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy – to kwota dofinansowania będzie odpowiednio uwzględniała ten zmniejszony wymiar czasu pracy.
  • Podmiotowe – dofinansowanie nie będzie w ogóle przysługiwało do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału obowiązującego na dzień złożenia wniosku (obecnie nie wyższe niż 15.595,74 zł)

A co ze składkami na ubezpieczenia społeczne?

Ustawa zakłada, że Państwo ponosiłoby koszt składek na ubezpieczenia społeczne od dofinansowanej części wynagrodzeń pracowników. (art. 15g ust 7 i ust 2).

Przykład 1: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 3.000 zł brutto do kwoty 2.600 zł brutto uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzenia tego pracownika w kwocie 1.300 zł (50% minimalnego wynagrodzenia). Składkami na ubezpieczenia społeczne pracodawca i państwo podzieliby się w następujący sposób – do kwoty 1.300 zł (czyli do wartości dofinansowania) koszt składek ponosiłoby Państwo, zaś od kwoty 1.300 wzwyż – pracodawca.

Przykład 2: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 6.000 zł brutto do kwoty 3.000 zł brutto uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzenia pracownika w kwocie 1.300 zł (50% minimalnego wynagrodzenia). Składkami na ubezpieczenia społeczne pracodawca i państwo podzieliby się w następujący sposób – do kwoty 1.300 zł (czyli do wartości dofinansowania) koszt składek ponosiłoby Państwo, zaś od kwoty 1.300 wzwyż – pracodawca.

Przykład 3: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 18.000 zł brutto do kwoty 9.000 zł brutto nie uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do obniżonego wynagrodzenia pracownika z uwagi na nowo wprowadzone ograniczenie podmiotowe.

Czy możliwe jest dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników zatrudnionych za minimalnym wynagrodzeniem?

Warto zwrócić uwagę, że literalna wykładnia przepisów art. 15g ust 6 i 7 Ustawa prowadzi do wniosku, że jeżeli pracownik zatrudniony obecnie na pełnym etacie otrzymuje minimalne wynagrodzenie za pracę, to po stronie pracodawcy brak będzie możliwości obniżenia tego wynagrodzenia. Wydaje się, że w takiej też sytuacji nie byłoby możliwości dofinansowania wynagrodzenia ze strony FGŚP. Tą wątpliwość rozwiała jednak minister Jadwiga Emilewicz, która w trakcie debaty sejmowej w dniu 27 marca 2020 r. wyjaśniła, że dofinansowanie z FGŚP będzie przysługiwało również do wynagrodzeń pracowników aktualnie zatrudnionych za minimalnym wynagrodzeniem.

IV. DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ W ZWIĄZKU Z OBNIŻONYM WYMIAREM CZASU PRACY

1.
Ustawa zakłada, że pracodawca będzie mógł ograniczyć wymiar czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie będzie mogło być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. (art. 15g ust 8).

Połowa etatu jako minimum dotyczy tylko osób pracujących na niepełnym etacie, którzy po obniżeniu o 20%, dojdą właśnie to tego minimum

Przykład: Pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy można obniżyć wymiar czasu pracy maksymalnie do 4/5 etatu. Nie będzie dopuszczalne np. obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika z pełnego etatu do 1/2 etatu.

2.
Ustawa zakłada, że pracodawca mógłby otrzymać z FGŚP dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, którym obniżono wymiar czasu pracy do wysokości 50% ich wynagrodzenia. Dofinansowanie nie może być jednak wyższe niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – obecnie nie więcej niż 2.079,43 zł (5.198,58 zł * 40%) Państwo ponosiłoby także koszt składek na ubezpieczenia społeczne od dofinansowanej części wynagrodzenia. (art. 15g ust 9,10 i ust 2).

3.
Ustawa zakłada, że dofinansowanie nie będzie w ogóle przysługiwało do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału obowiązującego na dzień złożenia wniosku (obecnie nie wyższe niż 15.595,74 zł)

Przykład 1: Pracownikowi, po obniżeniu wymiaru czasu pracy przysługiwałoby wynagrodzenie w kwocie 3.000 zł brutto. Pracodawca uzyskałby dofinansowanie do wynagrodzenia tego pracownika do 50% jego wysokości tj. do kwoty 1.500 zł. Koszt składek ZUS obciążałby pracodawcę do kwoty 1.500 zł i Państwo do kwoty 1.500 zł, czyli do wartości dofinansowania.

Przykład 2: Pracownikowi po obniżeniu wymiaru czasu pracy przysługiwałoby wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł brutto. Pracodawca mógłby uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia tego pracownika do 50% jego wysokości, czyli do kwoty 3.000 zł brutto, z tym, że dofinansowanie nie może przekroczyć kwoty 2.079,43 zł. Dlatego w tym przypadku kwota dofinansowania wynosiłaby 2.079,43 zł. Koszt ZUS obciążałby pracodawcę do kwoty 3.920,57 zł, a Państwo do kwoty 2.079,43 zł, czyli do wartości dofinansowania.

V. ISTOTNE KWESTIE DOTYCZĄCE POMOCY Z FGŚP

Oba powyższe mechanizmy będą dostępne dla wszystkich pracodawców, niezależnie od wysokości obrotów lub liczby zatrudnianych pracowników.

Dofinansowanie wynagrodzeń ze środków FGŚP obejmie także wynagrodzenia osób „zatrudnionych” na podstawie umów zlecenia lub umów o świadczenie usług. Na chwilę obecną nie jest jasne, czy obejmie wynagrodzenia samozatrudnionych współpracujących z pracodawcą na podstawie umów B2B. Skłaniamy się do interpretacji, że nie będzie ono obejmowało tych wynagrodzeń z uwagi na inną formę pomocy kierowaną do samozatrudnionych.

Pracodawcy, którzy nie będą chcieli skorzystać z dofinansowania z FGŚP będą mogli skorzystać jednak z możliwości samego obniżenia wynagrodzenia w każdym z dwóch mechanizmów – wprowadzając u siebie tryb przestoju ekonomicznego lub obniżony wymiar czasu pracy. Najszybciej będzie to można zrobić z chwilą wejścia w życie ustawy. W każdym jednak przypadku niezbędne staje się zawarcie porozumienia ze stroną społeczną ze wszystkimi uwarunkowaniami, o których mowa poniżej.

Należy pamiętać, że pomoc nie będzie udzielana automatycznie, tylko na wniosek. Skorzystanie z pomocy wymagać będzie zrealizowania procedury, o której mowa w artykułach od 7 do 16 Ustawy o ochronie miejsc pracy, z modyfikacjami określonymi w specustawie.

Ważną zmianą w tekście uchwalonej dziś przez Sejm ustawy jest to, że zrezygnowano ostatecznie z pomysłu, aby środki były przyznawane zgodnie z kolejnością wpływu wniosków. Jest to bardzo ważna informacja dla pracodawców.

W ustawie uchwalonej dziś przez Sejm nie ma również zapisu mówiącego o tym, że pomoc z FGŚP stanowi pomoc de minimis.

Stosowanie ustawy o ochronie miejsc pracy oznacza jednak to, że pracodawców, którzy skorzystają z pomocy finansowej z FGŚP obowiązywać będzie zakaz wypowiadania umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika pod rygorem utraty dofinansowania. Wynika to wprost z art. 13 Ustawy o ochronie miejsc pracy. Zgodnie z tym przepisem:

przedsiębiorca, który na podstawie umowy o wypłatę świadczeń otrzymał z Funduszu środki na wypłatę świadczeń, nie może wypowiedzieć umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika (i) w okresie lub w okresach pobierania przez pracownika świadczeń, oraz (ii) w okresie lub w okresach przypadających bezpośrednio po okresie lub okresach pobierania świadczeń – nie dłużej jednak niż przez łączny okres 3 miesięcy”.

Zwracamy uwagę, iż przepis ten nie ma zastosowania w przypadku wygaśnięcia umów z uwagi na upływ czasu (umowy terminowe). Natomiast kwestią dyskusyjną jest czy przepis ten obejmuje również rozwiązanie umów o pracę na mocy porozumienia z przyczyn niedotyczących pracownika. Literalne brzmienie przepisu wskazywałoby, iż taki sposób rozwiązania nie podpada pod ten przepis. Zakaz nie będzie dotyczył oczywiście tych pracowników, wobec których pracodawca nie skorzysta z dofinansowań.

VI. PROCEDURA UZYSKANIA POMOCY

Aby skorzystać z dofinansowania z FGŚP należy:

A.
Wprowadzić u pracodawcy tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy w formie Porozumienia ze stroną pracowniczą.

  • Ustawa zakłada (art. 15g ust 11), że w warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy pracodawca powinien ustalić w porozumieniu ze stroną społeczną.

  • Obecnie warto od razu skupić się na wynegocjowaniu tego porozumienia.

Z kim negocjować i zawrzeć porozumienie?

1. Ze związkami zawodowymi – jeśli działają u danego pracodawcy.  Ustawa zakłada, że porozumienie zawiera pracodawca oraz:

  • organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 25[3] ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
  • organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 25[3] ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych – jeżeli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
  • zakładowa organizacja związkowa – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa

2. Z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeśli nie działają związki zawodowe.

Warto zwrócić uwagę, że ustawa w przypadku przedstawicieli pracowników posługuje się liczbą mnogą. Mogłoby to wskazywać, że porozumienie powinno zostać zawarte z co najmniej dwoma takimi przedstawicielami. Jakkolwiek taka wykładnia wydaje się sprzeczna z dalszymi zapisami ustawy, które wyjątkowo umożliwiają pracodawcy w przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli zawrzeć to porozumienie z przedstawicielami wybranymi uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.

Naszym zdaniem możliwe będzie zawarcie porozumienia z jednym z działających i uprzednio wybranych u pracodawcy przedstawicieli. Być może pojawi się również jakieś wyjaśnienie powyższej kwestii, które rozwieje te wątpliwości.

 

Co jeśli pracodawca nie porozumie się ze związkami / przedstawicielami pracodawców?

Ustawa nie wprowadza żadnego terminu, w którym pracodawca miałby wprowadzić przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy na podstawie porozumienia ze stroną społeczną. Nie daje też żadnego rozwiązania na wypadek klinczu i braku możliwości podpisania tego porozumienia. Konieczność zawarcia porozumienia, skutkuje jednak tym, że strona pracownicza może skutecznie zablokować wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, a tym samym pozbawić pracodawcę możliwości skorzystania z pomocy oferowanej ze środków FGŚP w ramach rozwiązań przewidzianych tarczą antykryzysową.

Mamy jednak nadzieję, iż pomimo sporej niedogodności z tym związanej, strona społeczna nie będzie chciała skorzystać z tego instrumentu w tych trudnych czasach.

 

Co powinno zawierać porozumienie?

W porozumieniu ustala się (art. 15g ust 14):

  • grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
  • obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;
  • okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

Z literalnego brzmienia przepisu wynika, że w porozumieniu nie ma konieczności określenia stopnia ingerencji pracodawcy w wynagrodzenie pracowników objętych przestojem ekonomicznym (czyli tego w jakiej wysokości pracodawca obniży te wynagrodzenia). Jakkolwiek, taki zapis może jak najbardziej znaleźć się w porozumieniu.

 

Skutki zawarcia porozumienia wobec indywidualnych umów o pracę i zakładowego prawa pracy.

1.
Bardzo ważne jest to, że ustalanie warunków pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie powoduje konieczności wręczania pracownikom wypowiedzeń zmieniających.

Art 15g ust 15 wprost wyłącza stosowanie tej instytucji. Przepis ten należy ocenić pozytywnie – zwłaszcza wobec istniejących nadal wątpliwości co do konieczności stosowania procedury zwolnień grupowych do wypowiedzeń zmieniających (szczególnie wtedy, gdy zmiany będą dla pracowników niekorzystne a dotyczą istotnych elementów stosunku pracy). Z powyższego wynika, że zmiany te będą działały niejako automatycznie w związku z zawarciem porozumienia, o którym mowa powyżej lub też następczej decyzji pracodawcy w przypadku, jeżeli w porozumieniu nie zdecydowano o obniżeniu wynagrodzenia.  Warto jednak dodatkowo przesłać lub wręczyć każdemu pracownikowi informację o obniżeniu wynagrodzenia oraz ewentualnie o obniżeniu wymiaru czasu pracy z powołaniem się na przepisy ustawy oraz porozumienia.

2.
Niestosowanie wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

Zgodnie z art. 15g ust 13: „w zakresie i przez czas określony w porozumieniu w sprawie określenia warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie stosuje się warunków wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy”. Jest to bardzo ważna i korzystna dla pracodawców zmiana, choć sposób w jaki przepis został sformułowany może budzić wątpliwości interpretacyjne.

 

B.
Przekazać kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. (art. 15g ust 12 Ustawy).

 

C.
Złożyć do Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy wniosek o dofinansowanie, zgodnie z wymogami art. 7-16 Ustawy o ochronie miejsc pracy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy. 

Z uzyskanych przez nas informacji wynika, że wzór takiego wniosku nie został jeszcze opracowany. Pewną pomoc, w zakresie tego jak wniosek powinien wyglądać oraz jakie będą jego elementy może zaś stanowić wydane na podstawie Ustawy o ochronie miejsc pracy Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie przyznawania świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy. Rozporządzenie to zawiera wzór takiego wniosku. Zgodnie zaś z art. 15g ust 17 specustawy –  do wypłaty i rozliczania świadczeń z FGŚP na podstawie specustawy stosuje się odpowiednio przepisy wykonawcze do Ustawy o ochronie miejsc pracy. 

Wedle naszych informacji będzie istniała możliwość złożenia wniosku elektronicznie za pomocą profilu zaufanego ePUAP.

D.
W przypadku pozytywnej decyzji następuje zawarcie umowy o wypłatę świadczeń.

 

E.
Świadczenia z FGŚP mają przysługiwać na łączny okres 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Rozliczenie przyznanych świadczeń następuje w okresach miesięcznych na podstawie umowy o wypłatę świadczeń oraz wykazu pracowników uprawnionych do świadczeń wypłacanych z FGŚP zgodnie z harmonogramem miesięcznych wypłat, który przedsiębiorca jest również zobowiązany złożyć po zawarciu umowy o wypłatę świadczeń.

VII. MOŻLIWOŚĆ SKORZYSTANIA Z DWÓCH MECHANIZMÓW PRZEZ TEGO SAMEGO PRACODAWCĘ

Co prawda nie wynika to wprost z przepisu art. 15 g, ale naszym zdaniem właściwa interpretacja jednego z ustępów tegoż artykułu pozwala na stwierdzenie, iż dopuszczalna jest możliwość korzystania w jednym zakładzie pracy z dwóch powyższych instrumentów wobec różnych grup zawodowych. Takie też stanowisko przedstawiła minister Emilewicz w trakcie debaty w Sejmie w dniu 27 marca 2020 r.

Ostatecznie, o tym, które z powyższych narzędzi okaże się właściwsze, zadecydują indywidualne okoliczności dotyczące poszczególnych pracodawców oraz kalkulacje ekonomiczne. Tam, gdzie pracodawcy nie będą mieli możliwości kontynuowania pracy, co do zasady powinien zostać wprowadzony przestój ekonomiczny, z kolei tam, gdzie praca jest możliwa, ale w ograniczonym zakresie, opłacalne może okazać się zastosowania obniżonego wymiaru czasu pracy. W pewnych przypadkach alternatywą dla tych rozwiązań może być skorzystanie z innych jeszcze narzędzi.

Piotr Piotrowski

adwokat
Associate

Adam Kostrzewa

adwokat
Partner

Tarcza antykryzysowa: Ostateczny Projekt skierowany do Sejmu (dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP)

Tarcza antykryzysowa: Ostateczny Projekt skierowany do Sejmu (dofinansowanie wynagrodzeń z FGŚP)

Czytaj: 11 min

stan aktualny na 26.03.2020 r., godz. 18:30 

Prawnicy naszej kancelarii dotarli do projektów ustaw z dnia 25 marca 2020 r. stanowiących tzw. pakiet antykryzysowy w wersji skierowanej dziś do Sejmu. Zmienione projekty uwzględniają część postulatów podniesionych w konsultacjach – choć nie wszystkie. Niestety niektóre zmiany są również niekorzystne.

W cyklu kolejnych wpisów przedstawimy najistotniejsze propozycje pomocowe dla pracodawców wynikające z tych ostatecznych projektów. W niniejszej publikacji omawiamy dofinansowanie wynagrodzeń pracowników z FGŚP.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw  nadal przewiduje dwa mechanizmy uzyskania przez pracodawców dofinasowania do wynagrodzeń w formie świadczeń z państwowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych („FGŚP”) tj.

  • dofinansowanie wynagrodzeń w związku z przestojem ekonomicznym pracowników; oraz
  • dofinansowanie wynagrodzeń pracowników w związku z obniżeniem wymiaru czasu pracy.

Pierwszą istotną zmianą wynikającą z projektu skierowanego do Sejmu jest, to, że ujednolicono warunki skorzystania z obu mechanizmów. Obecnie są one takie same i dotyczą:

  • wystąpienia spadku obrotów w następstwie Covid-19, oraz
  • spełnienia przez pracodawcę kryteriów o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy („Ustawa o ochronie miejsc pracy”).

Drugą istotną zmianą jest wprowadzenie dodatkowego ograniczenia w możliwości pozyskania dofinansowania. Dotyczy to obu mechanizmów.
Dofinansowanie nie będzie w ogóle przysługiwało do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek pomocowy, było wyższe niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 (obecnie wynagrodzenie to wynosi 5.227,00 zł).

Trzecia bardzo istotna zmiana to przyznanie w ramach tego rozwiązania stronie pracowniczej możliwości zablokowania wprowadzenia przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy. W konsekwencji strona pracownicza została wyposażona w bardzo silne i realne narzędzie.

Poniżej przedstawiamy szczegóły tych rozwiązań oraz omawiamy procedurę uzyskania tej pomocy z uwzględnieniem zmian wynikających ze skierowanego do Sejmu projektu z dnia 25 marca 2020 r.:

I. WARUNKI UZYSKANIA POMOCY (KRYTERIA)

A. Kryteria o których mowa w Ustawie o ochronie miejsc pracy:

  1. niezaleganie w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy do końca III kwartału 2019 r. z wyjątkiem gdy:
    • zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo
    • zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, o którym mowa w pkt 1, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełną spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy, wraz z kopią wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek;
  2. brak przesłanek do ogłoszenia upadłości.

B. Kryterium spadku obrotów w następstwie Covid-19 w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

  1. nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
  2. nie mniej niż 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust.1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku, gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

II. DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ PRACOWNIKÓW OBJĘTYCH PRZESTOJEM EKONOMICZNYM + MOŻLIWOŚĆ OBNIŻENIA WYNAGRODZEŃ

1.
Projekt zakłada, że pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie maksymalnie o 50%. Obniżone wynagrodzenie nie będzie mogło być niższe niż minimalne, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy danego pracownika. (art. 15g ust. 6).

Przykład 1: jeśli obecne wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym (zatrudnionego na pełen etat), wynosi 3.000 zł brutto, pracodawca mógłby co do zasady obniżyć je maksymalnie o 50% – czyli do kwoty 1.500 zł brutto. Jednak takie obniżone wynagrodzenie byłoby niższe niż minimalne. Pracodawca będzie mógł obniżyć wynagrodzenie z 3.000 zł brutto wyłącznie do 2.600 zł brutto.

Przykład 2: Gdyby pracownik objęty przestojem ekonomicznym (zatrudniony na pełen etat) zarabiał np. 6.000 zł brutto, pracodawca będzie mógł obniżyć jego wynagrodzenie maksymalnie o 50% czyli do kwoty 3.000 zł brutto. Obniżone wynagrodzenie nadal byłoby wyższe niż minimalne.

Warto zwrócić uwagę, że przesłanką obniżenia wynagrodzenia jest fakt objęcia pracownika „przestojem ekonomicznym”. Wbrew powszechnemu rozumieniu, przestój zatem ma dotyczyć pracownika lub pracowników, a nie pracodawcy jako całego zakładu pracy. W myśl art. 2 ust 1 Ustawy o ochronie miejsc pracy przestój ekonomiczny to sytuacja, gdy pracownik z przyczyn go niedotyczących nie świadczy pracy (mimo gotowości do jej wykonywania). W konsekwencji pracownik nie będzie objęty przestojem ekonomicznym jeśli będzie faktycznie świadczył pracę, choćby w mniejszym niż dotychczas wymiarze czasu pracy.

2.
Projekt wprowadza dwa ograniczenia w dofinansowaniu obniżonych wynagrodzeń:

  • Kwotowe – dofinansowanie nie będzie mogłoby być wyższe niż połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę (tj. dofinansowanie do kwoty 1.300 zł). W finalnej wersji projektu dopisano, iż dofinansowanie będzie uwzględniało wymiar czasu pracy. Oznacza, to, że jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy – to kwota dofinansowania będzie odpowiednio uwzględniała ten zmniejszony wymiar czasu pracy.
  • Podmiotowe – dofinansowanie nie będzie w ogóle przysługiwało do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek pomocowy, było wyższe niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 (obecnie wynagrodzenie to wynosi 5.227,00 zł).

3.
Projekt skierowany do Sejmu, tak samo jak jego poprzednie wersje zakłada, że Państwo ponosiłoby koszt składek na ubezpieczenia społeczne od dofinansowanej części wynagrodzeń pracowników. (art. 15g ust 7 i ust 2).

Przykład 1: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 3.000 zł brutto do kwoty 2.600 zł brutto uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzenia tego pracownika w kwocie 1.300 zł (50% minimalnego wynagrodzenia). Składkami na ubezpieczenia społeczne pracodawca i państwo podzieliby się w następujący sposób – do kwoty 1.300 zł (czyli do wartości dofinansowania) koszt składek ponosiłoby Państwo, zaś od kwoty 1.300 wzwyż – pracodawca.

Przykład 2: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 6.000 zł brutto do kwoty 3.000 zł brutto uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzenia pracownika w kwocie 1.300 zł (50% minimalnego wynagrodzenia). Składkami na ubezpieczenia społeczne pracodawca i państwo podzieliby się w następujący sposób – do kwoty 1.300 zł (czyli do wartości dofinansowania) koszt składek ponosiłoby Państwo, zaś od kwoty 1.300 wzwyż – pracodawca.

Przykład 3: Pracodawca, który obniżyłby wynagrodzenie pracownika objętego przestojem ekonomicznym z 18.000 zł brutto do kwoty 9.000 zł brutto nie uzyskałby dofinansowanie z FGŚP do obniżonego wynagrodzenia pracownika z uwagi na nowo wprowadzone ograniczenie podmiotowe.

Warto zwrócić uwagę, że literalna wykładnia przepisów art. 15g ust 6 i 7 Projektu prowadzi do wniosku, że jeżeli pracownik zatrudniony obecnie na pełnym etacie otrzymuje dotychczas minimalne wynagrodzenie za pracę, to po stronie pracodawcy brak będzie możliwości obniżenia tego wynagrodzenia. Wydaje się, że w takiej też sytuacji nie będzie możliwości dofinansowania wynagrodzenia ze strony FGŚS. Będzie tak dlatego, że Projekt daje możliwość uzyskania dofinansowania jedynie do wynagrodzeń uprzednio „obniżonych”. Powyższa interpretacja budzi nasze daleko idące zastrzeżenia, gdyż oznaczałaby, iż wszyscy pracodawcy którzy płacą pracownikom minimalne wynagrodzenie nie mogliby skorzystać z pomocy Państwa. Mamy zatem nadzieję, iż pojawi się niebawem jakieś wyjaśnienie powyższej kwestii i rozwieje wątpliwości w tym zakresie.

III. DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ W ZWIĄZKU Z OBNIŻONYM WYMIAREM CZASU PRACY

1.
Projekt zakłada, że pracodawca będzie mógł ograniczyć wymiar czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie będzie mogło być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. (art. 15g ust 8).

Połowa etatu jako minimum dotyczy tylko osób pracujących na niepełnym etacie, którzy po obniżeniu o 20%, dojdą właśnie to tego minimum

Przykład: Pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy można obniżyć wymiar czasu pracy maksymalnie do 4/5 etatu. Nie będzie dopuszczalne np. obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika z pełnego etatu do 1/2 etatu.

2.
Projekt zakłada, że pracodawca mógłby otrzymać z FGŚP dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, którym obniżono wymiar czasu pracy do wysokości 50% ich wynagrodzenia. Dofinansowanie nie może być jednak wyższe niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – obecnie nie więcej niż 2.079,43 zł (5.198,58 zł  * 40%) Państwo ponosiłoby koszt składek na ubezpieczenia społeczne od dofinansowanej części wynagrodzenia. (art. 15g ust 9,10 i ust 2).

3.
Projekt zakłada, że dofinansowanie nie będzie w ogóle przysługiwało do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek pomocowy, było wyższe niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 (obecnie wynagrodzenie to wynosi 5.227,00 zł).

Przykład 1: Pracownikowi, po obniżeniu wymiaru czasu pracy przysługiwałoby wynagrodzenie w kwocie 3.000 zł brutto. Pracodawca uzyskałby dofinansowanie do wynagrodzenia tego pracownika do 50% jego wysokości tj. do kwoty 1.500 zł. Koszt składek ZUS obciążałby pracodawcę do kwoty 1.500 zł i Państwo do kwoty 1.500 zł, czyli do wartości dofinansowania.

Przykład 2: Pracownikowi po obniżeniu wymiaru czasu pracy przysługiwałoby wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł brutto. Pracodawca mógłby uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia tego pracownika do 50% jego wysokości, czyli do kwoty 3.000 zł brutto, z tym, że dofinansowanie nie może przekroczyć kwoty 2.079,43 zł. Dlatego w tym przypadku kwota dofinansowania wynosiłaby 2.079,43 zł. Koszt ZUS obciążałby pracodawcę do kwoty 3.920,57 zł, a Państwo do kwoty 2.079,43 zł, czyli do wartości dofinansowania.

IV. ISTOTNE KWESTIE DOTYCZĄCE POMOCY Z FGŚP

Oba powyższe mechanizmy będą dostępne dla wszystkich pracodawców, niezależnie od wysokości obrotów lub liczby zatrudnianych pracowników. 

Dofinansowanie wynagrodzeń ze środków FGŚP obejmie także wynagrodzenia osób „zatrudnionych” na podstawie umów zlecenia lub umów o świadczenie usług. Na chwilę obecną nie jest jasne, czy obejmie wynagrodzenia samozatrudnionych współpracujących z pracodawcą na podstawie umów B2B

Pracodawcy, którzy nie będą chcieli skorzystać z dofinansowania z FGŚP będą mogli skorzystać jednak z możliwości samego obniżenia wynagrodzenia w każdym z dwóch mechanizmów – wprowadzając u siebie tryb przestoju ekonomicznego lub obniżony wymiar czasu pracy. Najszybciej będzie to można zrobić z chwilą wejścia w życie ustaw antykryzysowych. W każdym jednak przypadku niezbędne staje się zawarcie porozumienia z wszystkimi uwarunkowaniami, o których mowa poniżej.

 Pomoc nie będzie udzielana automatycznie, lecz na wniosek. Skorzystanie z pomocy wymagać będzie zrealizowanie procedury, o której mowa w art. 7-16 Ustawy, z modyfikacjami określonymi w Projekcie.

 Środki z FGŚP będą przyznawane zgodnie z kolejnością wpływu wniosków do wyczerpania przeznaczonych na ten cel środków.

 W Projekcie przekazanym do Sejmu, w odróżnieniu od jego poprzednich wersji nie ma już zapisu o tym, że pomoc z FGŚP stanowi pomoc de minimis. Jest to korzystna dla pracodawców zmiana. Gdyby limity pomocy zostały utrzymane – część pracodawców mogłaby tylko z tego względów nie skorzystać z pomocy.

 W Projekcie utrzymano zakaz wypowiadania umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, o którym mowa w art. 13 Ustawy o ochronie miejsc pracy. Warto przypomnieć, że zgodnie z tym przepisem: „przedsiębiorca, który na podstawie umowy o wypłatę świadczeń otrzymał z Funduszu środki na wypłatę świadczeń, nie może wypowiedzieć umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika (i) w okresie lub w okresach pobierania przez pracownika świadczeń, oraz (ii) w okresie lub w okresach przypadających bezpośrednio po okresie lub okresach pobierania świadczeń – nie dłużej jednak niż przez łączny okres 3 miesięcy„.

V. PROCEDURA UZYSKANIA POMOCY

Aby skorzystać z dofinansowania z FGŚP należy:

A.
Wprowadzić u pracodawcy tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy w formie Porozumienia ze stroną pracowniczą.

  • Projekt zakłada (art. 15g ust 11), że w warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy pracodawca powinien ustalić w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.  Pierwotne wersje projektu odnosiły się również do możliwości uzgodnienia tych zmian w ramach UZP. Było to rozwiązanie dalece nieefektywne i czasochłonne. Dobrze, że z niego zrezygnowano.
  • Obecnie warto od razu skupić się na wynegocjowaniu porozumienia.

Z kim negocjować i zawrzeć porozumienie?

1. Ze związkami zawodowymi – jeśli działają u danego pracodawcy. Finalna wersja projektu zakłada, że porozumienie zawiera pracodawca oraz:

  • organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 25[3] ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
  • organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 25[3] ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych – jeżeli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
  • zakładowa organizacja związkowa – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa

2. Z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeśli nie działają związki zawodowe.

Warto zwrócić uwagę, że projekt w przypadku przedstawicieli pracowników posługuje się liczbą mnogą. Mogłoby to wskazywać, że porozumienie powinno zostać zawarte z co najmniej dwoma takimi przedstawicielami. Jakkolwiek taka wykładnia wydaje się sprzeczna z celem dalszych zapisów projektu, które wyjątkowo umożliwiają pracodawcy w przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli zawrzeć to porozumienie z przedstawicielami wybranymi uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy. Naszym zdaniem możliwe będzie zawarcie porozumienia z jednym z działających i uprzednio wybranych u pracodawcy przedstawicieli. Być może w pojawi się również wyjaśnienie powyższej kwestii, które rozwieje wątpliwości w tym zakresie.

 

Co jeśli pracodawca nie porozumie się ze związkami / przedstawicielami pracodawców?

Pierwotny projekt z dnia 21 marca 2020 r. zakładał, że pracodawca na wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy miałby mieć dwa dni od poinformowania o zamiarze ich wprowadzenia. Jeżeli w tym czasie nie udałoby się zawrzeć porozumienia ze stroną pracowniczą, pracodawca miał możliwość wprowadzić te zmiany samodzielnie, a brak zgody strony pracowniczej nie zablokowałby działań pracodawcy.

Niestety finalna wersja Projektu usunęła ten zapis. W skierowanym do Sejmu projekcie nie ma już mowy o terminie na zawarcie porozumienia, a fakt konieczności zawarcia tego porozumienia, aby wprowadzić powyższe mechanizmy powoduje, że w ramach tego rozwiązania strona pracownicza będzie mogła skutecznie zablokować wprowadzenie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, a tym samym pozbawić pracodawcę możliwości skorzystania po pierwsze z obniżenia wynagrodzenia jak również z oferowanej przez Państwo pomocy.

Mamy jednak nadzieję, iż pomimo sporej niedogodności z tym związanej, strona społeczna nie będzie chciała skorzystać z tego instrumenty w tych trudnych czasach.

 

Co powinno zawierać porozumienie?

W porozumieniu ustala się:

  • grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
  • obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;
  • okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

 

Skutki zawarcia porozumienia wobec indywidualnych umów o pracę i zakładowego prawa pracy.

1.
Bardzo ważne jest to, że ustalanie warunków pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie powoduje konieczności wręczania pracownikom wypowiedzeń zmieniających.

Art 15g ust 15 wprost wyłącza stosowanie tej instytucji. Przepis ten należy ocenić pozytywnie – zwłaszcza wobec istniejących nadal wątpliwości co do konieczności stosowania procedury zwolnień grupowych do wypowiedzeń zmieniających (szczególnie wtedy, gdy zmiany będą dla pracowników niekorzystne a dotyczą istotnych elementów stosunku pracy). Z powyższego wynika, że zmiany te będą działały niejako automatycznie w związku z zawarciem porozumienia, o którym mowa powyżej.  Warto jednak dodatkowo przesłać lub wręczyć każdemu pracownikowi informacji o obniżeniu wynagrodzenia oraz ewentualnie o obniżeniu wymiaru czasu pracy z powołaniem się na przepisy ustawy oraz porozumienia.

2.
Niestosowanie wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

Przepis ten został dopisany do finalnej wersji Projektu. Jego brzmienie jest następujące: „w zakresie i przez czas określony w porozumieniu w sprawie określenia warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy nie stosuje się warunków wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy”. Jest to bardzo ważna i korzystna dla pracodawców zmiana, choć sposób w jaki przepis został sformułowany może budzić wątpliwości interpretacyjne.

 

B.
Przekazać kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. (art. 15g ust 12 finalnego Projektu).

 

C.
Złożyć do Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy wniosek o dofinansowanie, zgodnie z wymogami art. 7-16 Ustawy o ochronie miejsc pracy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy. Wnioski mają być rozpatrywane według kolejności wpływu do wyczerpania środków.

 

D.
W przypadku pozytywnej decyzji następuje zawarcie umowy o wypłatę świadczeń.

 

E.
Zgodnie z brzmieniem finalnego Projektu, świadczenia z FGŚP mają przysługiwać na łączny okres 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Jest to bardzo korzystna zmiana wobec pierwotnych wersji projektu, gdzie proponowano, aby świadczenia były wypłacane dopiero od daty podpisania umowy o dofinansowanie.

VI. MOŻLIWOŚĆ SKORZYSTANIA Z DWÓCH MECHANIZMÓW PRZEZ TEGO SAMEGO PRACODAWCĘ

Co prawda nie wynika to wprost z przepisu art. 15 g, ale naszym zdaniem właściwą interpretacja jednego z ustępów tegoż artykułu pozwala na stwierdzenie, iż dopuszczalna jest możliwość korzystania w jednym zakładzie pracy z dwóch powyższych instrumentów wobec różnych grup zawodowych.

Zgodnie bowiem z art. 15g ust 14: „w porozumieniu wprowadzającym przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy określa się co najmniej:

1)     grupy zawodowe objęte przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;

2)     obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;

3)     okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy

Ustawodawca posłużył się tu alternatywą łączną. Spójnik „lub” dopuszcza jednoczesne istnienie obu elementów alternatywy. Naszym zdaniem taka interpretacja byłaby również uzasadniona takimi przypadkami, gdy w ramach jednego zakładu pracy da się wyodrębnić grupy pracowników objętych przestojem ekonomicznym (tj. pracownicy, którzy nie mogą pracować choć są gotowi do pracy np. pracownicy produkcyjni), oraz takich, którzy muszą mimo wszystko stawiać się w pracy (np. pracownicy odpowiedzialni za utrzymanie ruchu lub pracownicy, którzy pracują zdalnie, ale jest mniejsze zapotrzebowanie na ich pracę). Wobec tej drugiej grupy pracowników zasadne byłoby obniżenie wymiaru czasu pracy, gdyż nie są to pracownicy objęci przestojem ekonomicznym.

Ostatecznie, o tym, które z powyższych narzędzi okaże się właściwsze zadecydują indywidualne okoliczności dotyczące poszczególnych pracodawców oraz kalkulacje ekonomiczne. Tam, gdzie pracodawcy nie będą mieli możliwości kontynuowania pracy, co do zasady powinien zostać wprowadzony przestój ekonomiczny, z kolei tam, gdzie praca jest możliwa, ale w ograniczonym zakresie, opłacalne może okazać się zastosowania obniżonego wymiaru czasu pracy.

 Już wkrótce analizy kolejnych propozycji pomocowych dla pracodawców – zapraszamy do śledzenia bloga.

Piotr Piotrowski

adwokat
Associate

Pin It on Pinterest