współpraca redakcyjna i nadzór merytoryczny: mec. Adam Kostrzewa, Partner 

Tarcza antykryzysowa przewiduje wiele rozwiązań pomocowych dla pracodawców. Część z nich opiera się na stosowania szczególnych narzędzi prawa pracy umożliwiających zmianę warunków wykonywania pracy przez pracowników lub osoby podobnie traktowane.

W praktyce pojawiły się jednak wątpliwości, czy rozwiązania te mogą być stosowane wobec pracowników cudzoziemców. Dotarliśmy do interpretacji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, która te wątpliwości w sposób korzystny dla pracodawców rozwiewa.

Ministerstwo odniosło się w niej  do możliwości objęcia poniższymi rozwiązaniami pomocowymi cudzoziemców:

• zawieranym na podstawie art. 15g specustawy porozumieniem dotyczącym objęcia pracowników przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
• rozwiązań z art. 15x dla przedsiębiorstw o znaczeniu krytycznym (możliwość zmiany systemu lub rozkładu czasu pracy pracowników oraz polecenia świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych, a po wejściu w życiu tarczy 2.0 również możliwość zobowiązania pracownika do dyżurowania w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, możliwość polecenia pracownikowi realizowania prawa do odpoczynku w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;
• zawieranym na podstawie art. 15zf specustawy porozumieniem o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami.

Wątpliwości dotyczące możliwości objęcia cudzoziemców powyższymi rozwiązaniami wynikały z  przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Wymagają one, aby wykonywanie pracy przez cudzoziemca odbywało się na warunkach określonych w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie niedopuszczalne jest powierzanie pracy na warunkach innych niż te wynikające z dokumentów. Zastosowanie rozwiązań tarczy antykryzysowej ingerowałoby zaś w treść tych dokumentów bez ich uprzedniej zmiany oraz skutkowałoby naruszeniem przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Takie działanie mogłoby zaś narazić pracodawców na dodatkową odpowiedzialność o której mowa w przepisach tej ustawy.

Podobne problemy pojawiły się na gruncie przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, które wymagają zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę lub zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji m.in. w celu obniżenia cudzoziemcowi wynagrodzenia.

Z jednej strony objęcie cudzoziemców powyższymi rozwiązaniami wydawało się prima facie sprzeczne z przepisami powyższych ustaw. Z drugiej zaś strony, na przykładzie art. 15g wskazywano, że nie objęcie tych pracowników porozumieniem i nie uzyskanie za nich dofinansowań mogłoby nosić znamiona nierównego traktowania w kontekście ochrony ich miejsc pracy. Choćby z tego względu, że wobec grupy cudzoziemców nie objętych porozumieniem nie  obowiązywałby również zakaz wypowiadania im umów w okresie pobierania dofinansowania.

W piśmie Ministerstwa (sygn. DRP-VIII.0211.101.2020.MP), z którym mieliśmy okazje się zapoznać wątpliwości te zostały rozstrzygnięte. Ministerstwo wskazało wprost, że powyższe rozwiązania nie wyłączają (i nie powinny wyłączać) przypadków, w których pracownikiem jest cudzoziemiec. Dodatkowo Ministerstwo wskazało, że: „zmiana warunków pracy cudzoziemców na takich samych zasadach, jakie dotyczą obywateli polskich, jest zgodna z prawem i interesem społecznym, a zatem stosowanie sankcji przewidzianych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, związanych z wykonywaniem pracy na warunkach niezgodnych z zezwoleniem lub oświadczeniem (uchylenie zezwolenia na pracę oraz kara grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł), byłoby niezgodne z intencją ustawodawcy.” Dodatkowo podkreślono, że : Zmiana warunków pracy na zasadach określonych specustawą nie może być uznana za czyn społecznie szkodliwy, którego sprawcy można by przypisać winę. Z tych powodów, w opinii Ministerstwa Rodziny, Pracy  i Polityki Społecznej, pracodawca dokonujący takiej zmiany nie podlega odpowiedzialności za wykroczenie.

Jednocześnie Ministerstwo poinformowało, że rozważane jest zgłoszenie inicjatywy legislacyjnej w celu rozwiązania problemu niespójności przepisów z jednej strony oraz ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy  i ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z drugiej strony.

Takie samo stanowisko odnośnie rozwiązania z art. 15g zajmują Wojewódzkie Urzędy Pracy.