Projekt nowelizacji KSH – główne założenia w zakresie organizacji rad nadzorczych

Projekt nowelizacji KSH – główne założenia w zakresie organizacji rad nadzorczych

Czytaj: 6 min

**AKTUALIZACJA 24.03.2022**   
Pomimo stanowiska Senatu, które – przypomnijmy – brzmiało m.in. „przyjęte w noweli podejście regulacyjne będzie prowadziło do destabilizacji i dezintegracji prawa spółek handlowych w sferze wartości, podstawowych konstrukcji i pojęć”. Jak wskazał Senat „Niezależnie od zarzutów merytorycznych ustawa budzi liczne zastrzeżenia techniczno-legislacyjne. Nie spełnia ona standardów przyzwoitej legislacji. (…) Senat uznał, że ustawa nie powinna stać się częścią porządku prawnego” Sejm RP w dniu 24 marca br. ustawę nowelizującą KSH uchwalił i skierował do podpisu Prezydenta.

 

W dniu 9 lutego 2022 roku, Sejm w III czytaniu przyjął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 1515 („Projekt”). W dniu 10 lutego Projekt trafił do Senatu, druk nr 643 i został przekazany do senackich komisji, tj. Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.

Projekt został przygotowany w Ministerstwie Aktywów Państwowych. Przepisy Projektu wprowadzają do polskiego prawa pojęcie prawa holdingowego, które – w szerokim znaczeniu doktrynalnym – ma regulować relacje prywatno-prawne między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz wspólników mniejszościowych spółki zależnej. Przyjęte w Projekcie rozwiązania wyposażają również rady nadzorcze w narzędzia umożliwiające prowadzenie efektywnego nadzoru korporacyjnego.

Przepisy Projektu przewidują w szczególności nowe uprawnienia rad nadzorczych w zakresie dostępu do dokumentacji i wyjaśnień spółki, zmiany w zakresie organizacji prac rady nadzorczej i wsparcie ze strony podmiotów zewnętrznych oraz określają jaką rolę będą odgrywać rady nadzorcze spółek dominujących w grupach spółek.

Dostęp do informacji

Rozwiązania przewidziane w Projekcie mają za zadanie zapewnić prawidłowe działanie rad nadzorczych oraz efektywne prowadzenie przez nie nadzoru wewnętrznego. Wiąże się to jednak z koniecznością posiadania przez radę nadzorczą bieżącego dostępu do rzetelnych oraz kompletnych informacji o spółce. W związku z tym, przepisy Projektu przyznają radom nadzorczym uprawnienie do żądania od zarządu, prokurentów, likwidatorów, pracowników spółki lub osób zatrudnionych w spółce, sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień potrzebnych do nadzoru nad spółką, w szczególności dotyczących działalności spółki lub majątku spółki. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych. Informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia powinny być przekazywane radzie nadzorczej niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej, chyba że w żądaniu określono dłuższy termin.

Zarząd spółki natomiast nie może ograniczać dostępu członków rady nadzorczej do żądanych przez nich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień. Jednocześnie zarząd spółki jest zobowiązany do przedstawiania radzie nadzorczej bez dodatkowego wezwania informacji, w szczególności w zakresie: sytuacji spółki, postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki, transakcji oraz innych zdarzeń mogących wpłynąć na sytuację majątkową spółki.

Osoby, które wbrew ciążącym na nich obowiązkom nie przekażą informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie lub przekażą je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zatają dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień podlegają grzywnie nie niższej niż 20.000 złotych i nie wyższej niż 50.000 złotych albo karze ograniczenia wolności. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega grzywnie nie niższej niż 6.000 złotych i nie wyższej niż 20.000 złotych.

Udział biegłego rewidenta w posiedzeniu rady nadzorczej

Projekt przewiduje, że w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe spółki podlega badaniu ustawowemu, rada nadzorcza jest obowiązana, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, zawiadomić kluczowego biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie sprawozdania finansowego spółki, o terminie posiedzenia, którego przedmiotem są sprawy związane z zamknięciem roku obrotowego. Spółka zapewnia uczestnictwo kluczowego biegłego rewidenta lub innego przedstawiciela firmy audytorskiej w takim posiedzeniu rady nadzorczej. W trakcie posiedzenia kluczowy biegły rewident lub inny przedstawiciel firmy audytorskiej przedstawia radzie nadzorczej sprawozdanie z badania, w tym ocenę podstaw przyjętego oświadczenia odnoszącego się do zdolności spółki do kontynuowania działalności, oraz udziela odpowiedzi na pytania członków rady nadzorczej.

Komitety rady nadzorczej

W celu zapewnienia radom nadzorczym efektywnego nadzoru korporacyjnego, Projekt przewiduje możliwość ustanawiania przez radę nadzorczą doraźnych lub stałych komitetów rady nadzorczej do pełnienia określonych czynności nadzorczych, w skład których będą wchodzili członkowie rady nadzorczej. Skorzystanie przez radę nadzorczą z uprawnienia do powołania komitetu stałego lub doraźnego nie zwalnia jej członków z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru.

Doradca rady nadzorczej

Projekt wprowadza również instytucję doradcy rady nadzorczej spółki. Jeżeli umowa spółki (statut) tak stanowi, rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę. Doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii. Na zarząd spółki został natomiast nałożony obowiązek zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów i udzielania mu żądanych informacji.

Na osoby, które wbrew obowiązkom, doprowadzają do tego, że zarząd nie zapewnia doradcy rady nadzorczej dostępu do dokumentów, nie udziela mu żądanych informacji, przekazuje je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji lub dokumentów podlega grzywnie nie niższej niż 20.000 złotych i nie wyższej niż 50.000 złotych albo karze ograniczenia wolności. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega grzywnie nie niższej niż 6000 złotych i nie wyższej niż 20.000 złotych.

W przypadku prostej spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej, statut będzie mógł wyłączyć albo ograniczyć prawo rady nadzorczej do zawierania umów z doradcą rady nadzorczej, w szczególności przez upoważnienie walnego zgromadzenia do określenia maksymalnego łącznego kosztu wynagrodzenia wszystkich doradców rady nadzorczej, który spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego.

W prostej spółce akcyjnej i spółce akcyjnej, rada nadzorcza może zdecydować o udostępnieniu akcjonariuszom wyników pracy doradcy rady nadzorczej, chyba że mogłoby to wyrządzić szkodę spółce, spółce powiązanej albo spółce lub spółdzielni zależnej, w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych, handlowych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa.

Nieobecność członka rady nadzorczej na posiedzeniu

W świetle Projektu głosowania rady nadzorczej są jawne, chyba że statut lub regulamin rady nadzorczej stanowi inaczej. Istotną zmianą w zakresie organizacji rad nadzorczych spółek kapitałowych jest również wprowadzenie możliwości podejmowania przez rady nadzorcze uchwał w sprawach nieobjętych proponowanym porządkiem obrad, jeżeli żaden z członków rady nadzorczej biorących udział w posiedzeniu się temu nie sprzeciwi, chyba że statut (umowa) spółki stanowi inaczej.

Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest okoliczność, że uczestnictwo członków rady nadzorczej w posiedzeniach tego organu nie stanowi ich uprawnienia korporacyjnego, lecz podstawowy obowiązek świadczący o staranności w piastowaniu funkcji. Realizację przedmiotowego obowiązku wspierają rozwiązania umożliwiające udział w posiedzeniach organu przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Ustawodawca dąży do wyeliminowania wszelkich przeszkód uniemożliwiających podejmowanie przez radę nadzorczą decyzji niezbędnych z perspektywy interesu spółki również na podstawie okoliczności ujawnionych bezpośrednio podczas posiedzenia. Należy jednak zwrócić uwagę, że nieobecność członka rady nadzorczej na posiedzeniu, czy też niemożność wzięcia udziału w posiedzeniu przy wykorzystaniu środków porozumiewania na odległość, może wynikać z różnych przyczyn, chociażby losowych. W takim przypadku, o ile wewnętrzne regulacje spółki nie będą stały temu na przeszkodzie, posiedzenie rady nadzorczej będzie mogło się odbyć, a porządek obrad będzie mógł zostać zmieniony, rada nadzorcza zdolna zaś będzie do podejmowania ważnych i wiążących uchwał. W takiej sytuacji nieobecny członek rady nadzorczej zostanie pozbawiony możliwości wypowiedzenia się w zakresie spraw objętych zmienionym porządkiem obrad oraz podjęcia decyzji w tym zakresie. W konsekwencji oznacza to pozbawienie członka rady nadzorczej jego fundamentalnych uprawnień związanych z członkostwem w radzie nadzorczej.

Zgoda na zawarcie transakcji o znaczącej wartości ze spółką dominującą, spółką zależną oraz spółką powiązaną

Projekt przewiduje również obowiązek uzyskania zgody rady nadzorczej na zawarcie przez spółkę transakcji ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną, której wartość zsumowana z wartością transakcji zawartych z tą samą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki. Umowa (statut) spółki może stanowić inaczej. Przed podjęciem decyzji o wyrażeniu zgody na zawarcie takiej transakcji zarząd udziela radzie nadzorczej informacji o: firmie lub innym oznaczeniu stron transakcji, charakterze powiązań między spółką a pozostałymi stronami transakcji, przedmiocie transakcji, wartości transakcji, okolicznościach niezbędnych do oceny czy transakcja jest uzasadniona interesem spółki. Obowiązek uzyskania zgody na transakcję o znaczącej wartości nie ma zastosowania do spółek publicznych notowanych na rynku regulowanym oraz spółek należących do grup spółek. Zgodnie z uzasadnieniem Projektu przeprowadzenie takiej transakcji, z pominięciem decyzji rady nadzorczej, obarczone jest wadą nieważności, stosownie do treści art. 17 Kodeksu spółek handlowych.

Nadzór rady nadzorczej spółki dominującej nad grupą spółek

Zgodnie z Projektem rada nadzorcza spółki dominującej sprawuje stały nadzór nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, chyba że umowa albo statut spółki dominującej lub spółki zależnej przewiduje inaczej. Rada nadzorcza spółki dominującej może, z uwzględnieniem przepisów szczególnych, żądać od zarządu spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek udostępnienia ksiąg i dokumentów oraz udzielenia informacji w celu sprawowania nadzoru.

Podsumowanie

Co do zasady, Projekt ma wejść w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia. Zgodnie z uzasadnieniem Projektu, celem projektowanych przepisów jest wyposażenie rad nadzorczych spółek kapitałowych w narzędzia oraz mechanizmy zwiększające efektywność podejmowanych przez nie działań. Zgodnie z zamiarem ustawodawcy, projektowane przepisy mają się przyczynić do zmniejszenia ryzyk związanych z działalnością gospodarczą spółek kapitałowych, a także wyeliminowania społecznie dostrzeganych przypadków nadużyć związanych z ich funkcjonowaniem, a co za tym idzie – także zwiększenie zaufania do podejmowanych przez nie aktywności. Ma to skutkować również poprawą postrzegania polskich spółek kapitałowych z perspektywy krajowych oraz zagranicznych inwestorów, co potencjalnie poprawi zdolność pozyskiwania przez nie dodatkowych środków przeznaczanych na nakłady inwestycyjne.

Czas jednak pokaże, czy proponowane rozwiązania okażą się skuteczne w realizacji założonych celów oraz jak zostaną przyjęte przez podmioty, do których projektowane przepisy są adresowane.

 

Napisz do autorów:

Marta Szczawińska-Pogorzelska SPCG

Marta Szczawińska-Pogorzelska

radca prawny
Associate

Nowe przepisy dotyczące doręczeń elektronicznych

Nowe przepisy dotyczące doręczeń elektronicznych

Czytaj: 4 min

Współpraca: mec. Agnieszka Kołodziej-Arendarska, Counsel.   

W dniu 5 października 2021 roku weszła w życie znaczna część ustawy z dnia 18 listopada 2020 roku o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2320) („Ustawa”). Ustawa wprowadza istotne zmiany w zakresie doręczeń – zarówno we wszystkich procedurach (cywilnych, karnych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych), jak i w obrocie gospodarczym.

Zgodnie z Ustawą, po wdrożeniu systemu e-doręczeń wszelka korespondencja podmiotów publicznych takich jak np. sądy, organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego będzie nadawana w formie elektronicznej z wykorzystaniem usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego i ta forma będzie miała pierwszeństwo przed tradycyjną formą papierową listownych przesyłek poleconych lub doręczeniem osobistym pomiędzy podmiotami publicznymi oraz podmiotami publicznymi z podmiotami niepublicznymi. Przewidziane w Ustawie rozwiązania mają na celu usprawnienie komunikacji między poszczególnymi podmiotami oraz przyspieszenie postępowań sądowych i administracyjnych.

Z uwagi na skalę materii objętej Ustawą – system e-doręczeń ma być wdrażany „na raty” – nawet do 2029 roku, stąd też termin wejścia w życie niektórych przepisów Ustawy regulujących określone obszary został odroczony. Docelowo e-doręczenia na podstawie Ustawy mają zastąpić doręczenia za pomocą skrzynek pocztowych założonych na platformie e-PUAP. W okresie przejściowym, tj. do 2029 roku, dopuszczalne jednak i uważane za skuteczne ma być także doręczanie korespondencji za pomocą skrzynek na platformie e-PUAP między podmiotami, które taką skrzynkę będą posiadać.

Obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych został nałożony zarówno na podmioty publiczne, m.in. na sądy, organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego, jak i niepubliczne – jak na przykład podmioty wpisane do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego („KRS”), przedsiębiorców wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej („CEIDG”), notariuszy, adwokatów i radców prawnych wykonujących zawód. Osoby fizyczne mogą (choć nie muszą) założyć adres do doręczeń elektronicznych już od 5 października 2021 roku.

W ramach harmonogramu wejścia w życie obowiązku posługiwania się e-doręczeniami przez podmioty zobowiązane można wskazać następujące terminy:

  1. organy administracji rządowej oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy, zawody zaufania publicznego (m.in. radcowie prawni, adwokaci, notariusze, doradcy podatkowi) – od 5 lipca 2022 roku,
  2. podmioty niepubliczne wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS – od 5 lipca 2022 roku,
  3. Narodowy Fundusz Zdrowia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy – od 5 lipca 2022 roku,
  4. uczelnie wyższe, Polska Akademia Nauk – od 1 stycznia 2023 roku,
  5. jednostki samorządu terytorialnego i ich związki – od 1 stycznia 2024 roku,
  6. niewymienione wcześniej podmioty publiczne – od 1 stycznia 2025 roku,
  7. przedsiębiorcy wpisani w CEIDG – od 30 września 2026 roku,
  8. sądy i trybunały, komornicy, prokuratura, organy ścigania i Służba Więzienna – od 1 października 2029 roku.

Korzystanie z doręczeń elektronicznych zgodnie z Ustawą będzie możliwe za pośrednictwem aplikacji e-Doręczenia, pozwalającej na wysyłanie i odbieranie korespondencji elektronicznej będącej odpowiednikiem rejestrowanej przesyłki pocztowej (przesyłki poleconej lub przesyłki za zwrotnym potwierdzeniem odbioru). Ustawa przewiduje także tzw. usługę hybrydową doręczenia, która polega na przekształceniu dokumentu elektronicznego nadanego przez podmiot publiczny z adresu do doręczeń elektronicznych w przesyłkę listową w celu doręczenia do adresata wydruku takiej korespondencji przez operatora wyznaczonego (którą to funkcję do 31 grudnia 2025 roku pełnić ma Poczta Polska S.A). Przekształcenie ma odbywać się w sposób zautomatyzowany, zapewniający ochronę tajemnicy pocztowej na każdym etapie realizacji usługi. Usługa hybrydowa została wprowadzona przede wszystkim z myślą o osobach wykluczonych cyfrowo, które z różnych względów nie chcą lub nie mogą korzystać z usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego.

Do korzystania z aplikacji e-Doręczenia niezbędne będzie posiadanie adresu do doręczeń elektronicznych. Adres do doręczeń elektronicznych nie będzie zwykłym adresem e-mail, a specjalnym adresem elektronicznym umożliwiającym korzystanie z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, usługi hybrydowej (w obu przypadkach świadczonej przez operatora wyznaczonego – Pocztę Polską S.A. do 31 grudnia 2025 roku) albo z kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego (świadczonych przez kwalifikowanych dostawców usług zaufania) w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikację nadawcy lub adresata danych przesyłanych w ramach tych usług.

Wszystkie adresy do doręczeń elektronicznych będą przechowywane w bazie adresów elektronicznych, będącej rejestrem publicznym, prowadzonej przez ministra właściwego ds. informatyzacji. W ramach bazy adresów elektronicznych podmioty publiczne będą miały dostęp i będą mogły wyszukiwać adresy do doręczeń elektronicznych dowolnego podmiotu, podmioty niepubliczne natomiast będą miały dostęp tylko do adresów podmiotów publicznych. W przypadku podmiotów podlegających wpisowi do CEIDG lub rejestru przedsiębiorców KRS – adres do doręczeń elektronicznych zostanie ujawniony we właściwym rejestrze. Podmioty, które uzyskają wpis do rejestru przedsiębiorców KRS przed 5 lipca 2022 roku będą musiały wykonać obowiązek utworzenia adresów elektronicznych do e-Doręczeń przed 1 października 2022 roku, a podmioty wpisane do CEIDG – co do zasady do 30 września 2026 roku. Utworzenie adresu do doręczeń elektronicznych będzie możliwe w drodze aktualizacji wpisu – odpowiednio w KRS lub CEIDG albo przez wysłanie wniosku, który zostanie zamieszczony na stronie internetowej www.biznes.gov.pl. W przypadku podmiotów, które dopiero zostaną utworzone i zarejestrowane w KRS lub w CEIDG – utworzenie adresu elektronicznego do e-Doręczeń następować będzie automatycznie wraz z wnioskiem o wpis we właściwym rejestrze.

Zmiany w poszczególnych procedurach, co do zasady, mają obowiązywać od:

  1. od 5 października 2021 roku – procedura administracyjna,
  2. od 1 października 2022 roku – procedura cywilna,
  3. od 1 października 2029 roku – procedura sądowoadministracyjna i karna.

Zmiany w procedurze administracyjnej pozwalające na doręczenia elektroniczne w postępowaniu administracyjnym wchodzą w życie już w dniu 5 października 2021 roku, choć podmioty publiczne będą zobowiązane do takiego sposobu doręczeń dopiero od 5 lipca 2022 roku.

Wprowadzenie doręczeń elektronicznych to istotny krok w kierunku cyfryzacji życia publicznego. Czas jednak pokaże, czy zaproponowane przez ustawodawcę rozwiązania przyczynią się do rzeczywistego usprawnienia i przyspieszenia komunikacji pomiędzy podmiotami, do których rozwiązania przewidziane w Ustawie zostały zaadresowane.

 

Napisz do autorów:

Marta Szczawińska-Pogorzelska SPCG

Marta Szczawińska-Pogorzelska

radca prawny
Associate

Ochrona polskich podmiotów przed wrogimi przejęciami

Ochrona polskich podmiotów przed wrogimi przejęciami

Czytaj: 7 min

nadzór merytoryczny: Agnieszka Kołodziej-Arendarska, Senior Associate  
Stan aktualny na dzień 24 maja 2020 r. 

Trwają prace legislacyjne nad kolejnymi rozwiązaniami w ramach tzw. tarczy antykryzysowej. Roboczym terminem – „tarcza 4.0” określany jest projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw („Projekt”).

Projekt wprowadza istotne zmiany do ustawy z dnia 24 lipca 2015 roku o kontroli niektórych inwestycji (Dz. U. z 2020 r. poz. 117 i 284), w związku z sytuacją wywołaną COVID-19. Projekt reguluje zasady i tryb kontroli inwestycji skutkujących nabyciem lub osiągnięciem znaczącego uczestnictwa lub nabyciem dominacji nad podmiotem objętym ochroną oraz sankcje za naruszenie obowiązków wynikających ze znowelizowanych przepisów. Celem mechanizmu kontroli inwestycji dotyczących podmiotów objętych ochroną jest ochrona porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

PODMIOTY OBJĘTE OCHRONĄ

Zgodnie z Projektem, podmiotami objętymi ochroną są przedsiębiorcy z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej:

  1. będący spółką publiczną w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;
  2. posiadający mienie, które zostało ujawnione w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, o którym mowa w ustawie z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym, lub
  3. którzy opracowują lub modyfikują oprogramowanie dla podmiotów strategicznych, a także zajmujących się produkcją urządzeń, systemów, instrumentów wykorzystywanych m.in. do obsługi szpitali, sprzedaży leków, transportu, zaopatrzenia w żywność czy gromadzenia lub przetwarzania danych w chmurze obliczeniowej, lub
  4. którzy prowadzą działalność, której przedmiotem jest: (i) wytwarzanie energii elektrycznej, (ii) produkcja benzyn silnikowych lub oleju napędowego, (iii) transport rurociągowy ropy naftowej, benzyn silnikowych lub oleju napędowego, (iv) magazynowanie i przechowywanie benzyn silnikowych, oleju napędowego, gazu ziemnego, (v) podziemne magazynowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, (vi) produkcja chemikaliów, nawozów oraz wyrobów chemicznych, (vii) wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, (viii) regazyfikacja lub skraplanie gazu ziemnego, (ix) przeładunek ropy naftowej i jej produktów w portach morskich, (x) dystrybucja gazu ziemnego lub energii elektrycznej, (xi) przeładunek w portach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, (xii) działalność telekomunikacyjna, (xiii) przesyłanie paliw gazowych, (xiv) produkcja renu, (xv) wydobywanie i przerób rud metali wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych, broni i amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, (xvi) produkcja urządzeń, instrumentów oraz wyrobów medycznych, (xvii) produkcja leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych, (xviii) obrót paliwami gazowymi i gazem z zagranicą, (xix) wytwarzanie lub przesyłanie lub dystrybucja ciepła, (xx) przeładunek w portach śródlądowych, lub (xxi) przetwórstwo mięsa, mleka, zbóż oraz owoców i warzyw.

Ochroną są objęci przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, przez których należy rozumieć osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujący działalność gospodarczą.

Projekt jednocześnie wskazuje, że podmioty, o których mowa w punktach (1)-(4) powyżej są objęte ochroną, jeżeli przychód ze sprzedaży i usług przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych, poprzedzających zgłoszenie, o równowartość 10.000.000 euro. Ponadto, Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, określić dalsze wyłączenia spod ochrony podmiotów, o których mowa w punktach (1)-(4), uwzględniając sytuację wywołaną COVID-19 oraz cele mechanizmu kontroli.

PODMIOTY ZOBOWIĄZANE DO ZAWIADOMIENIA PREZESA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW O PLANOWANEJ TRANSAKCJI DOTYCZĄCEJ PODMIOTU OBJĘTEGO OCHRONĄ

Podmiot, który:

  1. zamierza nabyć lub osiągnąć znaczące uczestnictwo albo
  2. nabyć dominację albo
  3. nabył lub osiągnął znaczące uczestnictwo albo nabył dominację

w podmiotach objętych ochroną na podstawie Projektu, jest obowiązany złożyć organowi kontroli, tj. Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uprzednie zawiadomienie o zamiarze jego dokonania.

Obowiązek zawiadomienia, powstaje w przypadku, w którym podmiot planujący transakcję związaną z podmiotem objętym ochroną na podstawie Projektu:

  1. nie posiada obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – w przypadku osób fizycznych, albo
  2. nie posiada lub nie posiadał od co najmniej dwóch lat od dnia poprzedzającego zgłoszenie – siedziby na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne.

Zgodnie z Projektem, przez znaczące uczestnictwo rozumie się sytuację umożliwiającą wywieranie wpływu na działalność podmiotu przez: (i) posiadanie udziałów albo akcji reprezentujących co najmniej 20% ogólnej liczby głosów, albo (ii) posiadanie udziału kapitałowego w spółce osobowej o wartości wynoszącej co najmniej 20% wartości wszystkich wkładów wniesionych do tej spółki, lub (iii) posiadanie udziału w zyskach innego podmiotu wynoszącego co najmniej 20%.

Z nabyciem dominacji mamy natomiast do czynienia w przypadku uzyskania statusu podmiotu dominującego w rozumieniu Projektu wobec podmiotu objętego ochroną, w szczególności przez (i) nabycie udziałów albo akcji, (ii) nabycie praw z udziałów albo akcji, (iii) objęcie udziałów albo akcji, (iv) lub na podstawie umowy przewidującej zarządzanie tym podmiotem lub przekazywanie zysku przez ten podmiot.

Przez nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa należy rozumieć, m.in. uzyskanie znaczącego uczestnictwa w podmiocie objętym ochroną przez nabycie udziałów albo akcji lub praw z udziałów albo akcji albo objęcie udziałów albo akcji, lub osiągnięcie lub przekroczenie odpowiednio progu 20% i 40% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym podmiotu objętego ochroną, udziału w zyskach podmiotu objętego ochroną lub udziału kapitałowego w spółce osobowej będącej podmiotem objętym ochroną w odniesieniu do wartości wszystkich wkładów wniesionych do tej spółki przez nabycie udziałów albo akcji lub praw z udziałów albo akcji albo objęcie udziałów albo akcji, lub nabycie lub wydzierżawienie od podmiotu objętego ochroną przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Projekt posługuje się również terminem pośredniego nabycia, przez które należy rozumieć nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji, w szczególności: (i) przez podmiot zależny, w tym również na podstawie porozumień zawartych z podmiotem dominującym albo podmiotem zależnym od takiego podmiotu (ii) przez podmiot, którego statut albo inny akt regulujący jego funkcjonowanie zawiera postanowienia dotyczące prawa do jego majątku w razie rozwiązania podmiotu albo innej formy jego ustania, w tym prawa do dysponowania tym majątkiem bez jego nabycia (iii) w imieniu własnym, ale na zlecenie innego podmiotu, w tym w ramach wykonywania umowy o zarządzanie portfelem w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (iv) przez podmiot, z którym inny podmiot zawarł umowę, której przedmiotem jest przekazanie uprawnień do wykonywania prawa głosu, bądź innych uprawnień do udziałów, akcji albo innych praw udziałowych lub praw z udziałów, akcji albo innych praw udziałowych podmiotu objętego ochroną (v) przez grupę dwóch lub więcej osób, jeżeli chociażby jedną z tych osób jest podmiot, z którym inny podmiot zawarł umowę, dotyczącą nabywania udziałów albo akcji podmiotu objętego ochroną, bądź choćby nabywania udziałów albo akcji lub składników majątku przedsiębiorców z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli przedmiotem tej umowy jest przekazanie uprawnień do wykonywania prawa głosu, bądź innych uprawnień do udziałów albo akcji lub praw z udziałów albo akcji przedsiębiorców z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej (vi) przez podmiot działający na podstawie pisemnego lub ustnego porozumienia dotyczącego nabywania przez strony takiego porozumienia udziałów albo akcji lub składników majątku podmiotu objętego ochroną lub nabywania udziałów albo akcji lub składników majątku przedsiębiorców z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów będzie mógł wszcząć wstępne postępowanie sprawdzające z urzędu w przypadku zamiaru nabycia lub osiągnięcia albo nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo zamiaru nabycia dominacji albo nabycia dominacji przez podmiot posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego albo posiadający siedzibę na terytorium państwa członkowskiego, jeżeli istnieją przesłanki wskazujące na nadużycie lub obejście prawa, w szczególności w celu uniknięcia powstania obowiązku zawiadomienia lub w celu uniknięcia wszczęcia wstępnego postępowania sprawdzającego. Projekt określa również katalog przesłanek wskazujących na nadużycie lub obejście prawa, które obejmować mogą w szczególności przypadki, w których podmiot nabywający lub osiągający znaczące uczestnictwo albo nabywający dominację faktycznie nie prowadzi działalności gospodarczej w imieniu własnym w zakresie innym niż czynności związane z nabyciem lub osiągnięciem znaczącego uczestnictwa albo nabyciem dominacji, lub nie posiada trwałego przedsiębiorstwa, biura lub personelu na terytorium państwa członkowskiego. Istotne przy tym jest, że w świetle Projektu spółki zależne od podmiotu rozważającego transakcję dotyczącą podmiotu podlegającego ochronie lub jego oddziały lub przedstawicielstwa będą uznawane za podmioty nie mające swojej siedziby na terytorium państwa członkowskiego.

Mając na uwadze szeroki katalog przypadków, do których mogą mieć zastosowanie obowiązki określone w Projekcie, każdy podmiot rozważający nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji nad podmiotem podlegającym ochronie, powinien poddać szczegółowej analizie swoją sytuację prawną i ustalić, czy jest adresatem obowiązków wynikających z Projektu.

POSTĘPOWANIE PRZED PREZESEM URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

Podmiot składający zawiadomienie, zobowiązany jest do przekazania Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów szeregu informacji dodatkowych, takich jak np. stan posiadania akcji, udziałów, praw z akcji lub udziałów podmiotu objętego ochroną, zarówno swój, jak i podmiotów dominujących, sposób i źródła finansowania planowanej transakcji, a także informacji dotyczących planów inwestycyjnych, długoterminowych planów działalności, przewidywanych zmianach organizacji podmiotu objętego ochroną, finansowaniu jego działalności, polityce dywidendowej oraz polityce zatrudnienia.

Po otrzymaniu zawiadomienia od podmiotu zainteresowanego transakcją dotyczącą podmiotu objętego ochroną na podstawie Projektu, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczyna wstępne postępowanie sprawdzające. W terminie 30 dni roboczych od dnia jego wszczęcia wydaje decyzję o odmowie wszczęcia postępowania kontrolnego i braku sprzeciwu wobec planowanej transakcji albo postanowienie o wszczęciu postępowania kontrolnego, jeżeli podmiot składający zawiadomienie nie uzupełnił braków formalnych lub nie złożył informacji lub dokumentów na wezwanie organu kontroli lub istnieją przesłanki uzasadniające dalsze badanie zgłoszonego zamiaru transakcji z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego lub porządku publicznego.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w drodze decyzji administracyjnej wydanej nie później niż w terminie 120 dni od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego sprzeciwia się wobec nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji nad podmiotem objętym ochroną, w tym także w przypadku nabycia pośredniego w sytuacji, gdy w związku z transakcją istnieje przynajmniej potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego Rzeczypospolitej Polskiej lub zdrowia publicznego w Rzeczypospolitej Polskiej lub w przypadku braku możliwości ustalenia, czy nabywca posiada obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej – w przypadku osób fizycznych albo posiada lub posiadał od co najmniej dwóch lat od dnia poprzedzającego zgłoszenie siedziby na terytorium państwa członkowskiego lub strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne.

Podmiot składający zawiadomienie jest obowiązany do wstrzymania się od dokonania czynności objętej zawiadomieniem do czasu rozpoznania sprawy przez organ kontroli. Transakcja objęta zawiadomieniem może być dokonana pod warunkiem braku zgłoszenia sprzeciwu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

SANKCJE

W Projekcie nie zabrakło również sankcji za naruszenie przewidzianych w nim obowiązków. Nabycie lub osiągnięcie znaczącego uczestnictwa albo nabycie dominacji w podmiocie objętym ochroną dokonane bez złożenia zawiadomienia do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów albo pomimo wydania decyzji o sprzeciwie jest nieważne. Dokonanie transakcji bez złożenia zawiadomienia do organu kontroli skutkuje grzywną do 50.000.000 zł albo karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie. Przewidzianym w Projekcie karom podlegają podmioty, które dokonują transakcji, a także osoby działające w imieniu lub interesie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.

Podmioty zobowiązane z ustawy lub umowy do zajmowania się sprawami podmiotu zależnego, które wiedząc o dokonanym nabyciu nie złożyły zawiadomienia, a także podmioty wykonujące prawa z udziałów albo akcji w imieniu podmiotu, który mimo obowiązku nie dokonał zawiadomienia o osiągnięciu znaczącego uczestnictwa w podmiocie objętym ochroną, jeżeli o tej okoliczności wiedział albo mógł się dowiedzieć na podstawie danych udostępnianych na podstawie ustawy podlegają grzywnie do 5.000.000 zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie.

Przepisy Projektu zmieniające ustawę o kontroli niektórych inwestycji mają wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia i nie będą miały zastosowania do przypadków nabycia lub osiągnięcia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji, które miały miejsce przed dniem wejścia w życie Projektu. Przepisy Projektu nakładające obowiązek zawiadomienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o planowanej transakcji mają utracić moc po upływie 24 miesięcy od dnia ich wejścia w życie. Przepisy przewidujące sankcję za naruszenie obowiązków wprowadzonych Projektem będą miały zastosowanie do czynów w okresie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie Projektu.

ETAP LEGISLACYJNY

Zgodnie z informacjami dostępnymi na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji oraz Sejmu, w dniu 22 maja 2020 roku, Projekt wpłynął do Sejmu oraz został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu. Projekt otrzymał numer druku sejmowego 382. W dniach 27-29 maja 2020 roku zaplanowane jest 12. posiedzenie Sejmu. Planowany na dzień 27 maja 2020 roku porządek dzienny obrad Sejmu może zostać uzupełniony o pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Marta Szczawińska-Pogorzelska SPCG

Marta Szczawińska-Pogorzelska

radca prawny
Associate

Pin It on Pinterest