Liczne zmiany w przepisach podatkowych w ostatnich latach, w szczególności wynikające z tzw. Polskiego Ładu, sprawiały, że uwaga podatników skupiała się na rosnących obciążeniach podatkowych oraz dostosowaniu do kolejnych obowiązków, w tym raportowych. Przedsiębiorcom łatwo mogło umknąć, że poza tego rodzaju niekorzystnymi dla nich zmianami ustawodawca wprowadził również ulgi, z których mogą skorzystać podatnicy dokonujący inwestycji czy rozwijający swoje produkty. Oprócz dobrze znanej już wcześniej ulgi badawczo-rozwojowej, w ostatnim roku pojawiły się m.in. ulgi na ekspansję, na prototyp i na robotyzację oraz ulga konsolidacyjna.

Konstrukcja ulg

Omawiane ulgi mają zastosowanie w podatku dochodowym – CIT i PIT (z wyjątkiem ulgi konsolidacyjnej, która występuje tylko na gruncie CIT). Większość z nich skonstruowana jest na podobnych zasadach: najczęściej polegają one na możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania określonych kategorii wydatków, które można nazwać kosztami kwalifikowanymi. Jeśli wydatki te stanowią równocześnie koszty uzyskania przychodu, zastosowanie ulgi pozwala na rozliczenie ich aż dwukrotnie. W większości przypadków dotyczy to jednak tylko tych kosztów, które nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym na innej podstawie.

Minusem takiej konstrukcji ulgi jest to, że aby stanowiły one efektywną pomoc dla podatnika, powinien on osiągać dochody. Tymczasem zwłaszcza na początkowym etapie rozwoju działalności, kiedy ponoszone są koszty związane z inwestycjami czy budowaniem marki, przedsiębiorca często wykazuje straty.

Ulga na ekspansję

Ulgą, która może znaleźć szerokie zastosowanie w różnego rodzaju działalności, jest tzw. ulga na ekspansję. Polega ona na możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów poniesionych w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży produktów.

Limit odliczenia odpowiada wysokości dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych (w przypadku podatników PIT – dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej), przy czym jest ograniczony do 1 mln zł w roku podatkowym.

Kosztami takimi są wydatki poniesione na:

1. uczestnictwo w targach, w tym na:
   • organizację miejsca wystawowego,
   • zakup biletów lotniczych dla pracowników,
   • zakwaterowanie i wyżywienie dla pracowników;
2. działania promocyjno-informacyjne, w tym zakup przestrzeni reklamowych, przygotowanie strony internetowej, publikacji prasowych, broszur, katalogów informacyjnych i ulotek, dotyczących produktów;
3. dostosowanie opakowań produktów do wymagań kontrahentów;
4. przygotowanie dokumentacji umożliwiającej sprzedaż produktów, w szczególności dotyczącej certyfikacji towarów oraz rejestracji znaków towarowych;
5. przygotowanie dokumentacji niezbędnej do przystąpienia do przetargu, a także w celu składania ofert innym podmiotom.

Warunkiem skorzystania z ulgi jest zwiększenie przychodów ze sprzedaży produktów do podmiotu niebędącego podmiotem powiązanym z podatnikiem w okresie 2 kolejno następujących po sobie lat podatkowych, licząc od roku podatkowego, w którym poniósł on koszty zwiększenia przychodów, w stosunku do przychodów z tego tytułu ustalonych na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego rok poniesienia tych kosztów albo osiągnięcie przychodu ze sprzedaży produktów dotychczas nieoferowanych lub nieoferowanych w danym kraju. Jeżeli warunek ten nie został spełniony, podatnik powinien doliczyć odliczoną uprzednio kwotę w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym upłynął termin do osiągnięcia przychodów ze sprzedaży produktów.

Należy zwrócić uwagę, że przez produkty rozumie się rzeczy wytworzone przez podatnika. Pojęcie rzeczy należy rozumieć tak jak na gruncie prawa cywilnego, czyli z ograniczeniem do przedmiotów materialnych. Oznacza to, że ulga na ekspansję nie znajduje zastosowania do kosztów poniesionych w celu zwiększenia sprzedaży usług.

Ulga na prototyp

Zbliżony charakter ma ulga na prototyp, nazywana również ulgą na innowacyjność. Pozwala ona bowiem na dwukrotne rozliczenia wydatków związanych z produkcją próbną nowego produktu i wprowadzeniem go na rynek. Odliczeniu od podstawy opodatkowania podlega jednak tylko 30% sumy tych kosztów, przy czym wysokość odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć 10% dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów niż z zysków kapitałowych (w przypadku podatników PIT – dochodu osiągniętego z pozarolniczej działalności gospodarczej).

Wyróżnia się dwie kategorie wydatków podlegających uwzględnieniu w ramach ulgi:

• związane z produkcją próbną nowego produktu – tj. etapem rozruchu technologicznego produkcji niewymagającym dalszych prac projektowo-konstrukcyjnych lub inżynieryjnych, którego celem jest wykonanie prób i testów przed uruchomieniem procesu produkcji nowego produktu, powstałego w wyniku prowadzenia przez podatnika prac badawczo-rozwojowych, przy czym etap rozruchu technologicznego obejmuje okres od momentu poniesienia pierwszego kosztu związanego z tym etapem do momentu rozpoczęcia produkcji nowego produktu;
• związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek – przez które rozumie się działania podejmowane w celu przygotowania dokumentacji służącej uzyskaniu w odniesieniu do produktu powstałego w wyniku prowadzenia przez podatnika prac badawczo-rozwojowych certyfikatów i zezwoleń umożliwiających skierowanie produktu do sprzedaży.

Dla potrzeb ulgi za koszty produkcji próbnej nowego produktu uznaje się:

1. cenę nabycia lub koszt wytworzenia fabrycznie nowych środków trwałych niezbędnych do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu, zaliczonych do grup 3-6 i 8 KŚT;
2. wydatki na ulepszenie poniesione w celu dostosowania środka trwałego zaliczonego do grup 3-6 i 8 KŚT, do uruchomienia produkcji próbnej nowego produktu;
3. koszty nabycia materiałów i surowców nabytych wyłącznie w celu produkcji próbnej nowego produktu.

Natomiast do kosztów wprowadzenia na rynek nowego produktu zalicza się koszty:

1. badań, ekspertyz, przygotowania dokumentacji niezbędnej do uzyskania certyfikatu, homologacji, znaku CE, znaku bezpieczeństwa, uzyskania lub utrzymania zezwolenia na obrót lub innych obowiązkowych dokumentów lub oznakowań związanych z dopuszczeniem do obrotu lub użytkowania oraz koszty opłat pobieranych w celu ich uzyskania, odnowienia lub przedłużenia;
2. badania cyklu życia produktu;
3. systemu weryfikacji technologii środowiskowych.

Co istotne, pomimo iż pojęcie produktu nie jest utożsamiane z rzeczą, tak jak w przypadku ulgi na ekspansję, to przepisy ustawy o CIT i ustawy o PIT wprost wyłączają z jego zakresu usługi.

Ulga na robotyzację

Wsparciem dla unowocześnienia linii produkcyjnej może być ulga na robotyzację. Polega ona na umożliwieniu odliczenia od podstawy opodatkowania 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku podatkowym na robotyzację, przy czym kwota ta nie może przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych (w przypadku podatników PIT – dochodu osiągniętego z pozarolniczej działalności gospodarczej).

Ustawa o CIT i Ustawa o PIT określają, że za koszty uzyskania przychodów poniesione na robotyzację uznaje się:

1. koszty nabycia fabrycznie nowych:
   • robotów przemysłowych,
   • maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych funkcjonalnie z nimi związanych,
   • maszyn, urządzeń oraz innych rzeczy, funkcjonalnie związanych z robotami przemysłowymi, służących zapewnieniu ergonomii oraz bezpieczeństwa pracy w odniesieniu do stanowisk pracy, gdzie zachodzi interakcja człowieka z robotem przemysłowym, w szczególności czujników, sterowników, przekaźników, zamków bezpieczeństwa, barier fizycznych (ogrodzenia, osłony) czy optoelektronicznych urządzeń ochronnych (kurtyny świetlne, skanery obszarowe),
   • maszyn, urządzeń lub systemów służących do zdalnego zarządzania, diagnozowania, monitorowania lub serwisowania robotów przemysłowych, w szczególności czujników i kamer,
   • urządzeń do interakcji pomiędzy człowiekiem a maszyną do robotów przemysłowych;
2. koszty nabycia wartości niematerialnych i prawnych niezbędnych do poprawnego uruchomienia i przyjęcia do używania robotów przemysłowych oraz innych ww. środków trwałych;
3. koszty nabycia usług szkoleniowych dotyczących robotów przemysłowych oraz innych ww. środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych;
4. opłaty z tytułu leasingu finansowego dotyczącego robotów przemysłowych oraz innych ww. środków trwałych, jeżeli po upływie podstawowego okresu umowy leasingu finansujący przenosi na korzystającego własność tych środków trwałych.

Przepisy definiują ponadto pojęcia robota przemysłowego, jak i maszyn i urządzeń peryferyjnych do robotów przemysłowych.

Co ważne, ulga jest ograniczona w czasie – ma zastosowanie do kosztów uzyskania przychodów poniesionych na robotyzację do końca roku podatkowego, który rozpoczął się w 2026 r.

Dodatkowe ograniczenie dotyczy swoistego okresu trwałości inwestycji. Otóż w przypadku zbycia przez podatnika środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, które uwzględniono przy stosowaniu ulgi, przed końcem okresu ich amortyzacji, zaś w przypadku leasingu finansowego – przed końcem podstawowego okresu umowy leasingu, podatnik jest zobowiązany do zwiększenia podstawy opodatkowania o kwotę dokonanych odliczeń.

Ulga konsolidacyjna

Kolejna z omawianych ulg ma nieco inny cel niż poprzednie. Ma ona służyć wsparciu ekspansji polskich spółek poprzez inwestycje kapitałowe. Polega ona na możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania kwoty wydatków na nabycie udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną. Kwota odliczenia jest ograniczoną wysokością dochodu uzyskanego w roku podatkowym przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych. Ponadto nie powinna ona wynosić więcej niż 250.000 zł w roku podatkowym.

Aby skorzystać z ulgi należy spełnić następujące warunki:

• spółka, której udziały (akcje) są nabywane, ma siedzibę lub zarząd na terytorium Polski lub w innym państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierającą podstawę prawną do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego tego innego państwa;
• główny przedmiot działalności nabywanej spółki jest tożsamy z przedmiotem działalności podatnika lub działalność takiej spółki może być racjonalnie uznana za działalność wspierającą działalność podatnika (jest wobec niej komplementarna), przy czym działalność takiej spółki nie jest działalnością finansową;
• działalność taka była przez spółkę i przez podatnika prowadzona przed dniem nabycia w niej przez podatnika udziałów (akcji) przez okres nie krótszy niż 24 miesiące;
• w okresie dwóch lat przed dniem nabycia udziałów (akcji) spółka i podatnik nie byli podmiotami powiązanymi;
• podatnik w jednej transakcji nabywa udziały (akcje) spółki w ilości stanowiącej bezwzględną większość praw głosu.

Praktyczny walor ulgi redukuje dodatkowo wyłączenie z zakresu wydatków na nabycie udziałów lub akcji w spółce ceny zapłaconej za te udziały i akcje oraz ponoszonych w związku z tą transakcją kosztów finansowania dłużnego. Zgodnie z Ustawą o CIT wydatkami takimi są:

• wydatki na obsługę prawną nabycia udziałów i akcji i ich wycenę,
• opłaty notarialne, sądowe i skarbowe,
• podatki i inne należności publicznoprawne zapłacone w Polsce i za granicą.

Co więcej, jeżeli podatnik lub jego następca prawny dokona zbycia udziałów lub akcji albo ich umorzenia przed upływem 36 miesięcy, licząc od dnia nabycia udziałów (akcji) w spółce, powstanie obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania o kwotę odliczenia. Obowiązek ten powstanie również w razie postawienia podatnika lub jego następcy prawnego w stan likwidacji, ogłoszenia jego upadłości lub zaistnienia innych, przewidzianych prawem okoliczności zakończenia działalności podatnika lub następcy prawnego.

Podsumowanie

Jak widać, nowe ulgi w podatku dochodowym premiują innowacyjność i rozwój, także w wymiarze struktury grupy kapitałowej. Jednak skorzystanie z nich wymaga ostrożności i rzetelnej analizy możliwości przypisania określonych wydatków do kosztów kwalifikowanych. W celu uniknięcia ryzyka związanego z błędną interpretacją przepisów, zapewniamy naszym klientom wsparcie przy wdrażaniu poszczególnych ulg.

Poza wymienionymi ulgami ustawodawca przewidział również ulgi mające stanowić zachętę do inwestycji kapitałowych, jak ulga dla venture capital oraz ulga na IPO (pierwsza publiczna oferta). Przedstawimy je w jednej z kolejnych publikacji na naszym blogu.

Napisz do autora: