Trwają prace legislacyjne nad kolejną nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta [1]. Projekt Ministerstwa Sprawiedliwości zakłada szereg zmian w procesie wymiany pism procesowych oraz w przepisach dotyczących mediacji i – co szczególnie istotne dla postępowań z zakresu kredytów walutowych – statusu konsumenta.

Nowe funkcje portalu informacyjnego

Pierwsza ważna zmiana dotyczy możliwości wniesienia określonych pism procesowych za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów powszechnych. Obecnie portal służy głównie do doręczania pełnomocnikom pism pochodzących od sądu. Istnieje też możliwość doręczania innych pism, ale komunikacja ta jest nadal jednostronna. Nowe przepisy mają to zmienić – zakładają one doręczanie szeregu pism procesowych za pośrednictwem portalu, w tym między innymi:

• apelacji, zażalenia, skargi na czynności referendarza sądowego i innych pism w toku postępowań wywołanych tymi środkami zaskarżenia;
• zgłoszenia pełnomocnika zawodowego oraz wypowiedzenie pełnomocnictwa;
• oświadczenia w przedmiocie zgody lub sprzeciwu na mediacje;
• zawiadomień o zmianie adresu zamieszkania, adresu do doręczeń lub siedziby strony.

Przez pierwszy rok obowiązywania ustawy nowelizującej kodeks postępowania cywilnego wnoszenie wymienionych pism za pośrednictwem portalu ma być co do zasady fakultatywne, a następnie obligatoryjne dla zawodowych pełnomocników i prokuratorów. Roczny okres przejściowy ma nie dotyczyć jedynie wniosków i pism procesowych w toku postępowania o zatwierdzenie ugody zawartej w mediacji prowadzonej na podstawie umowy.

Autorzy projektu od razu przewidzieli odpowiedź na pytanie, co jeżeli system ulegnie awarii i strona nie będzie mogła wnieść pisma w terminie. Wówczas pismo powinno być wniesione najpóźniej w następnym dniu roboczym, a w samym piśmie należy uprawdopodobnić wystąpienie ograniczenia w dostępności portalu informacyjnego.

Powyższe zmiany mają być jedynie pierwszym krokiem w stronę cyfryzacji procesów sądowych – w uzasadnieniu projektu wskazano bowiem, że zakłada się stopniowe dalsze rozszerzanie katalogu pism procesowych wnoszonych za pośrednictwem portalu.

Mediacja – uproszczenia i nowe obowiązki stron oraz sądu

Polski ustawodawca od dłuższego czasu konsekwentnie wzmacnia rolę mediacji w postępowaniu cywilnym. Tym razem zmiana w przepisach ma na celu jeszcze dalsze zwiększenie efektywności tej formy rozwiązywania sporów (mimo, że w praktyce niestety nie zauważamy, aby skierowanie do mediacji w sprawach dotyczących kredytów walutowych, odnosiło zamierzony skutek w postaci szybkiego zakończenia sporu), zwłaszcza w zakresie zatwierdzania zawartych ugód.

Najważniejsze zmiany w zakresie mediacji obejmują:

• rozszerzenie katalogu spraw obowiązkowo kierowanych do mediacji o sprawy gospodarcze wynikające z umów o roboty budowlane oraz ze ściśle związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych; wyjątkiem mają być sprawy w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz postępowaniu nakazowym
• uproszczenie procedury zatwierdzania ugód mediacyjnych i uzupełnienie katalogu tytułów egzekucyjnych z art. 777 k.p.c. – po zmianach sąd ma zatwierdzać ugodę postanowieniem i już tak zatwierdzona ugoda będzie stanowić tytuł egzekucyjny bez konieczności nadawania jej przez sąd klauzuli wykonalności.

Zatwierdzanie ugód mediacyjnych ma stanowić kompetencję sądów rejonowych bez względu na właściwość rzeczową, co z kolei odciąży sądy okręgowe. Rozważa się też wyznaczenie jednego sądu rejonowego, który byłby właściwy do rozpoznawania spraw z wniosków o zatwierdzenie ugód, zawartych w mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację i wniesionych przez portal informacyjny.

W założeniu projektowane przepisy mają poprawić efektywność i jednolitość stosowania regulacji dotyczących mediacji, a w konsekwencji poprawić wizerunek mediacji w praktyce sądowej i świadomości społecznej. Najważniejszym praktycznym skutkiem ma być jednak odciążenie sądów poprzez ograniczenie liczby spraw wymagających rozstrzygnięcia w postępowaniu sądowym.

Uregulowanie statusu przedsiębiorcy-konsumenta w umowach na odległość

Nowelizacja ma obejmować także przepisy Kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta. Zmiany mają ograniczyć ochronę przedsiębiorców będących osobami fizycznymi w przypadku zawierania umów na odległość. Nowe przepisy będą minimalizować ryzyko fikcji statusu konsumenta w sytuacjach, w których osoby fizyczne w rzeczywistości zawierają umowę związaną z ich działalnością gospodarczą.

W obowiązującym stanie prawnym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą korzystają z ochrony konsumenckiej, gdy zawierają umowy niezwiązane bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub nieposiadające dla nich charakteru zawodowego. Po zmianach ochrona ta będzie zależeć od złożenia odpowiedniego oświadczenia – jeżeli osoba fizyczna oświadczy, że zawiera umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą a umowa ta ma dla niej charakter zawodowy, nie będzie ona korzystać z ochrony przewidzianej dla konsumentów.

Co istotne, oświadczenie to ma nie być podważane przez niezależną ocenę charakteru umowy. Zgodnie z uzasadnieniem projektu regulacja ma bowiem na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych w sytuacjach, gdy z treści umowy nie wynika jej charakter zawodowy lub pozazawodowy. Decydujące pozostanie zatem stanowisko osoby fizycznej i wydaje się, że wobec tego jej oświadczenie nie powinno być badane przez sądy.

PODSUMOWANIE

Proponowane przepisy są obecnie na etapie opiniowania. Mają one na celu dostosowanie przepisów i procedur do możliwości, jakie płyną z nowych technologii. W założeniu cel ten wydaje się słuszny i pożądany, jednak pełną efektywność i skuteczność będzie można ocenić dopiero w praktyce.

Przypisy:

[1] Numer projektu: UDER5.

Napisz do nas: